• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

سلیمان محسن اسکندری

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


سلیمان محسن اسکندری، ثروتمندی سوسیالیست است.


سلیمان محسن در سال ۱۲۵۶ در تهران متولد شد.
[۱] یغمایی، اقبال، وزیران علوم و فرهنگ ایران، ص۲۴۵، چاپ مرکز نشر دانشگاهی، ۱۳۷۵.
پدرش شاه‌زاده محسن میرزا کفیل‌الدوله
[۲] قاسمی‌پویا، اقبال، مدارس جدید دوره قاجاریه، ص۳۱۶، چاپ مرکز نشر دانشگاهی، ۱۳۷۷.
از مالکین و کارمندان عالی‌رتبه دولت و از نوادگان محمد‌طاهر میرزا مترجم برخی از آثار آلکساندر دوما (پدر) از قبیل «کنت دومونت کریستو» بود.
[۳] نجمی، ناصر، بازیگران سیاسی عصر رضاشاهی و محمدرضاشاهی، ص۴۷.


وی پس از اتمام تحصیلات مقدماتی و معمولی دوره خود و آموختن زبان فرانسه در دستگاه دولتی استخدام شد و مدتی در اداره شهربانی و مدتی نیز در اداره کل گمرک مشغول به کار شد.
[۴] عاقلی، باقر، شرح حال رجال سیاسی و نظامی‌معاصر ایران، ج۱، ص۱۲۰، نشر گفتار و نشر قلم، چاپ نخست، پاییز ۱۳۸۰.


در دوره دوم مجلس پس از فوت برادرش یحیی اسکندری که نماینده مجلس بود،
[۵] نجمی، ناصر، بازیگران سیاسی عصر رضاشاهی و محمدرضاشاهی، ص۴۷.
به جای او از طرف نمایندگان مجلس به وکالت انتخاب، و جزء حزب دموکرات گردید.
[۶] بهار، محمدعلی، احزاب سیاسی ایران، ص۱۰، چاپ‌خانه سپهر، ۱۳۲۱.


در سال ۱۲۹۰ که مجلس دوم در اثر التیماتوم دولت روسیه منحل گردید، به دستور ناصرالملک نائب‌السلطنه دستگیر، و به قم تبعید شد.
[۷] شیبانی، عبدالحسین، خاطرات مهاجرت، ص۲۳، چاپ اول، ۱۳۷۸.
چند وقتی در قم بوده و بعد به تهران بازگشت. پس از مدتی مدیر کل امور مرکز وزارت کشور شد.
[۸] عاقلی، باقر، شرح حال رجال سیاسی و نظامی‌معاصر ایران، ج۱، ص۱۲۱، نشر گفتار و نشر قلم، چاپ نخست، پاییز ۱۳۸۰.


در انتخابات دوره سوم، نماینده مردم اصفهان شد و در عین حال رهبر حزب دموکرات در مجلس بود و مدتی نیز نائب‌رئیس مجلس به شمار می‌رفت.

سلیمان محسن در آن زمان در دو دوره متوالی، عین‌الدوله را استیضاح کرد که وی به ناچار استعفای خود را اعلام کرد.

در جنگ بین‌الملل اول و اشغال ایران توسط قوای نظامی ‌روسیه و انگلیس و عثمانی، احمدشاه تصمیم به تغییر پایتخت گرفت و این نیت را با نمایندگان در میان گذاشت که با موافقت سلیمان محسن اسکندری و حزب دموکرات مواجه شد و آنان «کمیته دفاع ملی» را تشکیل دادند که ریاست این کمیته را اسکندری به عهده گرفت. آنان به شهرهای مختلف رفته، برای خرید اسلحه، اعانه جمع می‌کردند. در همان زمان رضاقلی‌خان نظام‌السلطنه با وزیر مختار آلمان به کرمان‌شاه رفتند و در آن‌جا حکومت موقتی ایجاد کرده و کابینه‌ای تشکیل داد
[۹] یغمایی، اقبال، وزیران علوم و فرهنگ ایران، ص۲۴۹، چاپ مرکز نشر دانشگاهی، ۱۳۷۵.
و سلیمان محسن اسکندری را وزیر داخلی معرفی کرد.
[۱۰] قاسمی‌پویا، اقبال، مدارس جدید دوره قاجاریه، ص۳۰۶، چاپ مرکز نشر دانشگاهی، ۱۳۷۷.


در سال ۱۳۰۰ به هنگام نخست وزیری احمد قوام، اسکندری موجب سقوط کابینه قوام شد. در سال ۱۳۰۱ که مصادف بود با دوره دوم نخست وزیری قوام، سلیمان محسن او را استیضاح کرد و با جلب نظر عده‌ای از اعضا و نمایندگان بی‌طرف، اقلیت خود را به اکثریت تبدیل کرد و با این کار، کابینه قوام برای دومین بار شکست خورد.
[۱۱] عاقلی، باقر، شرح حال رجال سیاسی و نظامی‌معاصر ایران، ج۱، ص۱۲۲، نشر گفتار و نشر قلم، چاپ نخست، پاییز ۱۳۸۰.


اسکندری پس از شکست قوام، مستوفی‌الممالک را به رئیس‌الوزرایی رسانید؛ در حالی که خودش لیدر اکثریت بود و دفاع از پروگرام دولت را بر عهده داشت. در این میان سیدحسین مدرس رهبر اقلیت بود و با کابینه مستوفی به مخالفت برخاسته، کابینه را استیضاح کرد. این اتفاق باعث شد که در تمام دوران حکومت مستوفی، درگیری سنگینی بین مدرس و اسکندری در مجلس در جریان باشد. پس از مدتی اسکندری در کابینه سردار سپه به پست وزارت فرهنگ منصوب شد.
[۱۲] یغمایی، اقبال، وزیران علوم و فرهنگ ایران، ص۲۵۵، چاپ مرکز نشر دانشگاهی، ۱۳۷۵.


وی در انتخابات دوره پنجم مجلس شورای ملی، به وکالت مجلس تهران انتخاب شد و در این مجلس یکی از طرف‌داران جمهوری بود که طرح تبدیل رژیم سلطنتی را به جمهوری امضا کرد.
[۱۳] عاقلی، باقر، شرح حال رجال سیاسی و نظامی‌معاصر ایران، ج۱، ص۱۲۳، نشر گفتار و نشر قلم، چاپ نخست، پاییز ۱۳۸۰.


پس از اتمام دوره پنجم، اسکندری خود را از انجام هرگونه کار دولتی معاف کرد تا این‌که در سال ۱۳۲۰ فعالیت‌های سیاسی او دوباره آغاز شد. وی از مؤسسین اولیه حزب توده به شمار می‌رود. این حزب در مهرماه سال ۱۳۲۰ به رهبری سلیمان محسن تأسیس شد؛
[۱۴] چپ در ایران به روایت اسناد ساواک دبیر اول حزب توده، ص۶۰، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، تهران، سال ۱۳۸۲، شماره سند: ۳۰۳۰، ۵/۱۱/۴۵.
ولی به دلیل کهولت سن اغلب کار‌های حزب را برادرزاده‌اش ایرج اسکندری بر عهده داشت.

وی در سال ۱۳۲۲ در سن ۷۷ سالگی درگذشت و بنا بر قولی در سن ۸۰ سالگی فوت کرده است.
[۱۵] نجمی، ناصر، بازیگران سیاسی عصر رضاشاهی و محمدرضاشاهی، ص۴۸.

در کنگره‌ای که حزب توده در سال ۱۳۳۰ برگزار کرد، دو صندلی خالی به نام سلیمان محسن اسکندری و دکتر تقی ارانی به عنوان مؤسسین حزب خالی گذاشته بودند.
[۱۶] چپ در ایران به روایت اسناد ساواک دبیر اول حزب توده، ص۱۶، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، تهران، سال ۱۳۸۲، شماره سند: نامعلوم تاریخ ۱۵/۱۱/۱۳۳۰.


۱. ↑ یغمایی، اقبال، وزیران علوم و فرهنگ ایران، ص۲۴۵، چاپ مرکز نشر دانشگاهی، ۱۳۷۵.
۲. ↑ قاسمی‌پویا، اقبال، مدارس جدید دوره قاجاریه، ص۳۱۶، چاپ مرکز نشر دانشگاهی، ۱۳۷۷.
۳. ↑ نجمی، ناصر، بازیگران سیاسی عصر رضاشاهی و محمدرضاشاهی، ص۴۷.
۴. ↑ عاقلی، باقر، شرح حال رجال سیاسی و نظامی‌معاصر ایران، ج۱، ص۱۲۰، نشر گفتار و نشر قلم، چاپ نخست، پاییز ۱۳۸۰.
۵. ↑ نجمی، ناصر، بازیگران سیاسی عصر رضاشاهی و محمدرضاشاهی، ص۴۷.
۶. ↑ بهار، محمدعلی، احزاب سیاسی ایران، ص۱۰، چاپ‌خانه سپهر، ۱۳۲۱.
۷. ↑ شیبانی، عبدالحسین، خاطرات مهاجرت، ص۲۳، چاپ اول، ۱۳۷۸.
۸. ↑ عاقلی، باقر، شرح حال رجال سیاسی و نظامی‌معاصر ایران، ج۱، ص۱۲۱، نشر گفتار و نشر قلم، چاپ نخست، پاییز ۱۳۸۰.
۹. ↑ یغمایی، اقبال، وزیران علوم و فرهنگ ایران، ص۲۴۹، چاپ مرکز نشر دانشگاهی، ۱۳۷۵.
۱۰. ↑ قاسمی‌پویا، اقبال، مدارس جدید دوره قاجاریه، ص۳۰۶، چاپ مرکز نشر دانشگاهی، ۱۳۷۷.
۱۱. ↑ عاقلی، باقر، شرح حال رجال سیاسی و نظامی‌معاصر ایران، ج۱، ص۱۲۲، نشر گفتار و نشر قلم، چاپ نخست، پاییز ۱۳۸۰.
۱۲. ↑ یغمایی، اقبال، وزیران علوم و فرهنگ ایران، ص۲۵۵، چاپ مرکز نشر دانشگاهی، ۱۳۷۵.
۱۳. ↑ عاقلی، باقر، شرح حال رجال سیاسی و نظامی‌معاصر ایران، ج۱، ص۱۲۳، نشر گفتار و نشر قلم، چاپ نخست، پاییز ۱۳۸۰.
۱۴. ↑ چپ در ایران به روایت اسناد ساواک دبیر اول حزب توده، ص۶۰، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، تهران، سال ۱۳۸۲، شماره سند: ۳۰۳۰، ۵/۱۱/۴۵.
۱۵. ↑ نجمی، ناصر، بازیگران سیاسی عصر رضاشاهی و محمدرضاشاهی، ص۴۸.
۱۶. ↑ چپ در ایران به روایت اسناد ساواک دبیر اول حزب توده، ص۱۶، مرکز بررسی اسناد تاریخی وزارت اطلاعات، تهران، سال ۱۳۸۲، شماره سند: نامعلوم تاریخ ۱۵/۱۱/۱۳۳۰.


سایت پژوهه، برگرفته از مقاله «خاندان اسکندری»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۵/۰۴/۳۰.    



جعبه ابزار