سید ابوشجاع
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
سید ابوشجاع قرن
۵ (هجری قمری) عنوانی است که در قرن پنجم (هجری قمری) بر چند شخصیت اطلاق شده است.
یکی از این افراد، سید ابوشجاع علوی حنفی، مؤلف کتاب
المبسوط است که احتمالاً پیش از سال ۵۰۰ (هجری قمری) درگذشته است.
او در نیمه دوم قرن پنجم می‌زیسته و از عالمان فقه
حنفی بوده است.
کتاب او مورد استفاده فقهای بعدی چون ابن نجیم و ابن عابدین قرار گرفته است.
دو شخصیت دیگر با این عنوان از علمای شیعه‌اند که اثری از آن‌ها ثبت نشده و اطلاعات مربوط به آن‌ها گاه با یکدیگر خلط شده است.
قرن
۷ (هجری قمری) پاک کن
حاجی خلیفه فردی با این شناسه را نویسنده کتابی با عنوان
المبسوط دانسته و درگذشت او را پیش از ۵۰۰ (هجری قمری) آورده است.
با توجه به ایرادات فراوانی که در اطلاع‌رسانی حاجی خلیفه وجود دارد و احتمال اشتباه یا کم و زیاد و جابه‌جا شدن اطلاعات افراد می‌رود؛ عنوان
سید ابوشجاع دست کم به سه فرد اطلاق شده است که یکی از آنان سنی
حنفی و دو نفر
شیعه هستند.
از این دو نفر شیعه یکی
سید ابوشجاع علی بن عبداللّه (عبیداللّه) بن عقیل حسینی سلیقی و دیگری نوه‌اش
سید ابوشجاع محمد بن شمس‌الشرف بن ابی‌شجاع علی بن عبداللّه حسینی سلیقی است.
پدرش ابومحمد شمس‌الشرف بن علی، استادِ
شیخ منتجب‌الدین (م پس از
۶۰۰ هـ.ق) بوده است
و منتجب‌الدین اینان را دانشمند، محدث، واعظ و زاهد توصیف نموده؛
ولی در منابع شیعه برای هیچ کدام اثر و تألیفی ثبت نشده است.
نفر سوم،
سید ابوشجاع محمد بن احمد بن حمزه علوی، استاد
صالح بن حبان صغانی (
۴۶۰ هـ.ق)ـ(
۵۳۲ هـ.ق)
و شاگرد
ابونصر حسین بن عبداللّه لواحد شیرازی (زنده در نیمه نخست سده پنجم) می‌باشد.
حاجی خلیفه کتابی با عنوان
الاعتقاد را بنابر قولی از آن او می‌داند.
پسرش
سید محمد بن ابی‌شجاع علوی سمرقندی از عالمان
ماوراءالنهر بوده و کتابی به نام
غریب الروایه در فروع فقه حنفی داشته که
ابوحفص سفکردی آن را به اختصار درآورده است.
گویا کتاب
المبسوط تألیف این عالم حنفی بوده باشد که ابن نجیم مصری در
البحر الرائق و ابن عابدین در
حاشیة رد المختار از آن بهره برده و اسناد داده‌اند.
با توجه به این داده‌ها، سید ابوشجاع علوی حنفی در نیمه دوم قرن پنجم می‌زیسته و ممکن است اوایل سده
۶ (هجری قمری) را هم درک کرده باشد.
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلام، برگرفته از مقاله «سید ابوشجاع»، ج۳، ص ۱۶۷.
