سیطر (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
سَیْطَر (به فتح سین و سکون یاء و فتح طاء) و
مُسَيْطِر (به ضم میم و فتح سین و سکون یاء و کسر طاء) از
واژگان قرآن کریم به معنای مراقب و مسلّط و احوال نويس است. از مشتقات آن در
قرآن مجید مُتَسَيْطِر (به ضم میم و فتح تاء و سین و سکون یاء و کسر طاء) به معنى رقيب، حافظ، و مسلط بر شى‌ء است كه به آن توجه كند و احوالش را زير نظر گيرد و عملش را بنويسد. جمع آن
مُسَيْطِرون (به ضم میم و فتح سین و سکون یاء و کسر طاء) است.
سَیْطَر و
مُسَيْطِر اصل آن از سطر به معنى مراقب و مسلّط و احوال نويس است. در اقرب گويد: «سَيْطَرَ عليهم و (سَوْطَرَ و تَسَيْطَرَ) راقبهم و تعهَّد احوالهم» و نيز گويد: مسيطر و
مُتَسَيْطِر به معنى رقيب، حافظ، و مسلط بر شى‌ء است كه به آن توجه كند و احوالش را زير نظر گيرد و عملش را بنويسد. جمع آن
مُسَيْطِرون است.
(أَمْ عِنْدَهُمْ خَزائِنُ رَبِّكَ أَمْ هُمُ الْمُصَيْطِرُونَ) (آيا خزاين پروردگارت نزد آن‌هاست يا بر همه چيز عالَم سيطره دارند؟!)
(فَذَكِّرْ إِنَّما أَنْتَ مُذَكِّرٌ)(لَسْتَ عَلَيْهِمْ بِمُصَيْطِرٍ) (پس تذكّر ده كه تو فقط تذكّر دهنده‌اى! تو بر آنان سلطه ندارى كه مجبورشان به
ايمان كنى.)
ابن كثير آيه اول را با سين و دوّم را با صاد
و
ابن عامر هر دو را با سين ... و ديگران هر دو با صاد خوانده‌اند.
ابو عبيده گويد: مصيطرون در اصل با سين است و هر سين كه ما بعد آن طاء باشد جايز است به صاد تبديل شود. سطر و صطر هر دو صحيح است.
معنى آيه اوّل: «آيا خزائن پروردگارت پيش آن‌هاست يا آن‌ها مسلط بر مردم و مالک آن‌ها هستند؟!!»
معنى آيه دوم: «ياد آورى كن تو فقط ياد آورى و بر مردم مراقب و حافظ نيستى.»
نظير
(وَ ما أَنْتَ عَلَيْهِمْ بِجَبَّارٍ فَذَكِّرْ بِالْقُرْآنِ مَنْ يَخافُ وَعِيدِ) (ما به آنچه آن‌ها مى‌گويند آگاه‌تريم، و تو مأمور به اجبار آن‌ها به ايمان نيستى؛ پس به وسيله قرآن، كسانى را كه از
عذاب من مى‌ترسند متذكّر ساز (وظيفه تو همين است))
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «سیطر»، ج۳، ص۲۶۶-۲۶۷.
