• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

شجو (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



شَجْو (به فتح شین) یکی از مفردات نهج البلاغه به معنای محزون کردن و محزون شدن که حضرت علی (علیه‌السلام) در وصف منافقان و صبر خویش بعد از غصب خلافت و ... از این واژه استفاده نموده است.



شَجْو (به فتح شین) به معنای محزون کردن و محزون شدن آمده است. «شجاه الامر شجوا: احزنه» همچنین «شجا» چیزی است که در گلو بماند مانند استخوان و نحو آن، و نیز به معنی حزن و‌ اندوه است.


• امام (صلوات‌الله‌علیه) در وصف منافقان فرموده: ««لَهُمْ بِکُلِّ طَرِیقٍ صَرِیعٌ وَ إِلَی کُلِّ قَلْبٍ شَفِیعٌ وَ لِکُلِّ شَجْوٍ دُمُوعٌ»؛ برای آنها در هر راهی افتاده‌ای است و بر هر قلبی واسطه‌ای و بر هر غمی اشک‌هایی.» یعنی هر جامی بینی انسانی را فریفته و به هلاکت‌ انداخته‌اند و برای شکار دل‌ها واسطه پیدا می‌کنند، و در هر غمی اشک‌های دروغین می‌ریزند.
• درباره صبر خویش بعد از غصب خلافت فرموده: ««فَرَأَیْتُ أَنَّ الصَّبْرَ عَلَی هَاتَا أَحْجَی فَصَبَرْتُ وَ فِی الْعَیْنِ قَذًی وَ فِی الْحَلْقِ شَجًا»؛ دیدم صبر کردن بر این دو گرفتاری معقول‌تر است پس صبر کردم در حالی‌که گویی در چشمم خاشاک هست و در گلویم استخوان، گیر کرده است.»
• و درباره ظالم گفته است: ««وَ لَئِنْ أَمْهَلَ الظَّالِمَ فَلَنْ یَفُوتَ أَخْذُهُ وَ هُوَ لَهُ بِالْمِرْصَادِ عَلَی مَجَازِ طَرِیقِهِ وَ بِمَوْضِعِ الشَّجَا مِنْ مَسَاغِ رِیقِهِ»؛ اگر خداوند، ظالم و ستم‌گر را مهلت دهد چنان نيست كه فرصت مجازات او از دستش برود. او در كمين گاه، بر سر راه ستم‌گر است و گلوى وى را در دست دارد، هر زمان بخواهد مى‌فشارد، آن‌گونه كه نتواند آب دهان فرو برد!»
• شجیّ به معنی مشجوّ و حزن آور است درباره شخص محتضر فرموده: ««وَ خَرِسُوا عَنْ جَوَابِ السَّاِئِلینَ عَنْهُ وَ تَنَازَعُوا دُونَهُ شَجِیَّ خَبَرٍ یَکْتُمُونَهُ»؛ خانواده او از جواب سئوال‌کنندگان از حال او، دم فرو بستند، و در آن خبر حزن‌آور در نزد او اختلاف کردند و از او پنهان می‌داشتند.»


این واژه هفت بار در «نهج البلاغه» آمده است.


۱. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۰۷، خطبه۱۹۴.    
۲. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۸، خطبه۳.    
۳. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۸، خطبه۹۷.    
۴. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین (علیه‌السّلام)، ج۴، ص۲۹۳.    
۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۴۱، خطبه۲۲۱.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «شجو»، ج۲، ص۵۸۲.    






جعبه ابزار