شرح کلمات بابا طاهر العریان (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«شرح کلمات بابا طاهر العریان»، اثر عبدالله بن محمد بن علی میانجی همدانی سهروردی معروف به عین القضاة (متوفی ۵۲۵ ق)، شرح مختصری بر رساله عرفانی
بابا طاهر همدانی (
سده ۵ ق/ ۱۱ م) است.
رساله بابا طاهر مشتمل بر «اشارات» و یا کلمات قصار به
زبان عربی است که در ۴۹ باب تدوین شده است.
این رساله، از دیرباز مورد توجه
صوفیه بوده است و شروحی بر این کلمات نوشته‌اند و نخستین آنها شرح عین القضات است که به درخواست برخی از برادران اهل همدان نگارش یافته است که البته برخی این نسبت را صحیح نمی‌دانند.
محقق کتاب پس از توضیح مختصری در معرفی کتاب، شرح حال کوتاهی از نویسنده و شارح و تالیفات آنها ارائه کرده است.
شیوه نگارش کتاب بدین ترتیب است که شارح ابتدا سخنی را از باباطاهر در ذیل عنوان «قال» مطرح می‌کند و سپس به شرح آن می‌پردازد و بدین سان در چهل ونه باب به شرح کلمات بابا طاهر همت می‌گمارد.
این شرح به ترتیب موضوعی گردآوری شده است. گفته‌های دیگران فقط جنبه توضیحی دارد و در
تفسیر لغات به معنی ظاهری آن اکتفاء کرده و مقاصد بابا طاهر را کشف نموده است.
شارح این کتاب به شرح ساده‌ای از لغات و اصطلاحات متصوفه به کار رفته در عبارات بابا طاهر، همت گماشته و در تفسیر لغات به معنی ظاهری آن اکتفاء کرده است. مباحث کتاب صبغه
عرفان عملی دارد و از منازل سائرین سخن می‌گوید.
شارح گاه به بیان ترکیب ادبی متن پرداخته و گاه مرجع ضمیرها را نیز مشخص کرده است و پس از بیان لغوی و اصطلاحی مفردات متن مختصری در شرح محتوا سخن گفته است.
با مطالعه کلمات قصار بابا طاهر و شروح آن چنین مستفاد می‌شود که وی نه فردی عامی، بلکه دانشمندی است که در باب مسائلی چون علم و معرفت،
عقل و نفس،
دنیا و عقبی، اشاره و وجد و سماع، مشاهده و مراقبه،
زهد و توکل و رضا، سکر و محبت و
فقر و فنا، یعنی به جزئی‌ترین
اصول فقه و
شریعت تا پیچیده‌ترین دقایق
فلسفه و
عرفان و
تصوف ، احاطه ی کامل داشته، و عارف کامل و مرشد مکمل زمان خود بوده است.
در پاورقی کتاب، آدرس
آیات و
روایات و اشعار، توضیح پاره‌ای از اصطلاحات، معنای لغات مشکل، نسخه بدل‌ها و توضیحاتی درباره اعلام و اماکن آمده است.
در پایان کتاب فهرست مطالب آمده است.
نرم افزار عرفان۳، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
