شعب ابی طالب
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
شِعْب ابی طالب منطقه‌ای در
مکه است.
منطقه کوهستانی پیرامون
مکه، سبب به وجود آمدن
شِعْب‌های بسیاری در مکه و اطراف آن شده است. شِعْب به محدوده قرار گرفته میان دو کوهِ نزدیک به هم گویند و ممکن است وسعت آن به اندازه‌های مختلف باشد.
گفتنی است فاصله دو کوه، که مرز خروجی
شهر است،
ثنیّه نامیده می‌شود.
وجود شعب‌های زیاد در مکه، سبب پیدایش این
ضرب المثل شده است که:
اهل مکه اعلم بشعابه؛ مردم مکه شعب‌های خود را بهتر از دیگران می‌شناسند.
وقتی
قُصَیّ بن کلاب بر مکه
حاکم شد، هر
خاندانی از
قریش را در جایی از مکه
سکونت داد. او وَجْه
کعبه را، که شامل شعب ابی طالب به سمت
معلاه مکه بود، برای خاندان خود و فرزندانش
عبد مناف و
عبد الدار برگزید.
این شعب، به لحاظ نزدیکی به
کعبه، بهترین نقطه مکه بوده و در اصل حد فاصل کوه
ابوقبیس و
کوه خَنْدمه است.
محل شعب شامل فضای وسیعی است که اکنون سنگ‌فرش شده و محل خواندن
نماز و
استراحت حجاج در ایام
حج است.
زمانی که
زایر از
مسجد الحرام خارج می‌شود و از
باب العباس،
باب علی یا
باب السلام بیرون می‌آید و از
مسعی هم عبور می‌کند، به فضای بازی می‌رسدکه در پایین
کوه ابوقبیس سنگ‌فرش شده است.
ادامه این مسیر تا محل دستشویی‌ها در دست چپ و بعد از اندکی به سمت خیابان، بخش مهمی از شعب ابی طالب است.
شِعْب مزبور در اختیار خاندان
بنی هاشم بوده و در دوره‌های مختلف به نام‌های متفاوتی چون شعب بنی هاشم، شعب ابی طالب، شعب
علی بن ابی طالب و شعب
ابی یوسف نامیده می‌شده است.
چهره‌های برجسته این خاندان در این شعب به
دنیا آمده و در آنجا
زندگی کرده‌اند.
این شعب، که محل
سکونت بنی هاشم بود، همان محلی است که
رسول خدا(صلی الله علیه وآله)همراه
خاندان خود، به مدّت سه
سال در
محاصره سایر خاندان‌های قریش قرار گرفت و با
مشقت و
رنج آن دوران را سپری کرد.
ابوطالب به عنوان بزرگ بنی هاشم، همراه فرزندانش
جعفر و
علی(علیه السلام) مهم ترین نقش را در
دفاع از رسول خدا(صلی الله علیه وآله) بر عهده داشت.
شعب یاد شده، محل
تولد رسول خدا(صلی الله علیه وآله) بوده و خانه
خدیجه که محلّ
زندگی حضرت با وی بوده و
فاطمه زهرا(علیها السلام) نیز در آن متولّد شده، همین جا بوده است.
در حال حاضر، تنها بخشی از محلّه شعب ابی طالب باقی مانده که نام آن
سوق اللیل و بر فراز
کوه است.
محله سوق اللیل شامل خانه‌هایی است که در روی کوه، مقابل
مسعی ساخته‌اند.
خانه‌ها و
اماکن تاریخی موجود در
شعب، در توسعه‌های مختلف
مسجد، جزو مسجد شده است. گفتنی است که بخشی از شعب در این سوی مسعی، یعنی در فاصله مسجد تا مسعی بوده که اکنون جزو مسجد شده است.
طبعا خانه
امّ هانی،
دختر ابوطالب که در توسعه مسجد در زمان
مهدی عباسی جزو مسجد شد، در محدوده شعب قرار داشته است.
در این صورت، باید شعب ابی طالب را محله‌ای بزرگ تصور کرد که اطراف آن را به طور عمده
کوه خندمه،
کوه ابوقبیس و
مسجد الحرام در محاصره داشته است.
در کنار شعب ابی طالب،
شعب عامر بوده که هنوز نیز به همین نام از آن یاد می‌شود، در حال حاضر شعب ابی طالب به نام شعب
علی(علیه السلام)
شهرت دارد.
مقاله آقای
سید علی قاضی عسکر در فصل‌نامه
میقات حج، ش۳، ص۱۴۰-۱۷۱.
[http://hajj.ir/hadjwebui/library/wfViewBookPage.aspx?bookId=۱۵۱&pageId=۴۲۰#۱۴۹
آثار اسلامی مکه و مدینه، ص۱۵۰-۱۵۱، رسول جعفریان.]
