شَیْطان (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
آصال: (فَأَزَلَّهُمَا الشَّيْطانُ) «شَیْطان» از مادّه «
شطن (مفردات‌قرآن)» گرفته شده و «شاطن» به معناى خبيث و پست آمده است و شيطان به موجود سركش و متمرّد اطلاق مى‌شود،
اعم از انسان و يا جنّ و يا جنبندگان ديگر و به معناى روح شرير و دور از حق، نيز آمده است كه در حقيقت همه اين‌ها به يک قدر مشترک بازگشت مى‌كنند. بايد دانست «شيطان» اسم عام (اسم جنس) است و به عبارت ديگر «شيطان» به هر موجود موذى و منحرف كننده و طاغى و سركش، خواه انسانى يا غير انسانى مى‌گويند. مراد از «شيطان» در
سوره حجر همان موجودات خبيثه متمردند كه مى‌خواهند به آسمان‌ها بروند و گوشه‌اى از اخبار اين عالم ما كه در آسمان‌ها منعكس است، از طريق
استراق سمع (گوش دادن مخفيانه) دريابند و به دوستان خود در زمين برسانند، ولى شهاب‌ها همچون تير به سوى آن‌ها پرتاب مى‌شوند و آن‌ها را از رسيدن به اين هدف باز مى‌دارند.
ترجمه و تفاسیر
آیات مرتبط با
شَیْطان:
(فَأَزَلَّهُمَا الشَّيْطَانُ عَنْهَا فَأَخْرَجَهُمَا مِمَّا كَانَا فِيهِ وَقُلْنَا اهْبِطُواْ بَعْضُكُمْ لِبَعْضٍ عَدُوٌّ وَلَكُمْ فِي الأَرْضِ مُسْتَقَرٌّ وَمَتَاعٌ إِلَى حِينٍ) (پس شيطان موجب لغزش آن‌ها از
بهشت شد و آنان را از آنچه در آن بودند، بيرون كرد و دراين هنگام به آن‌ها گفتيم: همگى از مقام خويش فرود آييد! در حالى‌كه دشمن يكديگر خواهيد بود و براى شما در زمين، تا مدّت معيّنى محل اقامت و وسيله بهره‌بردارى خواهد بود.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: ظاهر از اين جمله، مانند نظائرش، اين است كه شيطان آدم را گول زد و هر چند كه اين عبارت بيش از اين دلالت ندارد، كه گول زدن آدمش مانند گول زدن ما فرزندان آدم از راه القاء وسوسه در قلب بوده، بدون اين‌كه خودش را به طرف نشان دهد، هم‌چنان كه ما را هم گول مى‌زند و ما تا كنون خود او را نديده‌ايم
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
(وَحَفِظْنَاهَا مِن كُلِّ شَيْطَانٍ رَّجِيمٍ) (و آن را از هر شيطان رانده شده‌اى حفظ كرديم.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: ما آن را (يعنى آسمان را) از هر شيطان رانده شده حفظ كرديم و از اين جهت حفظ كرديم كه شيطان‌ها از آنچه كه در ملكوت عالم است خبردار نشوند، مگر آن شيطانى كه براى استراق سمع نزديک شود، تا گفتگوى ملائكه را درباره امور غيبى و حوادث آينده و امثال آن را بشنود، كه به محض نزديک شدن، شهابى مبين دنبالش مى‌كند.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «شَیْطان»، ص۳۲۱-۳۲۲.
