• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

شُهَداء (لغات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف




شُهَداء: (بِالنَّبِيِّينَ وَ الشُّهَدآءِ)
«شهداء» به معناى گواهان، معناى گسترده‌اى دارد كه هر يک از مفسرين به بخشى از آن‌ اشاره كرده‌اند. بعضى، احتمال داده‌اند: منظور «شهيدان راه خدا» بالخصوص بوده باشند اما اين بعيد به نظر مى‌رسد، زیرا سخن از گواهان محكمه عدل الهى است نه از «شهيدان راه حق» هر چند ممكن است آن‌ها نيز در صف شهود باشند.
«شُهَداء» جمع‌ «شهيد» از مادّه‌ «شهود» به معناى «حضور توام با مشاهده» است، خواه با چشم ظاهر باشد، يا چشم دل و اگر به «گواه»، شاهد و شهيد اطلاق مى‌شود، به خاطر حضور و مشاهده صحنه است، همان‌گونه كه اطلاق اين واژه بر «شهيدان راه خدا»، به خاطر حضورشان در ميدان جهاد است. بعضى نيز احتمال داده‌اند كه، «شهداء» در سوره‌ «حديد» به همان معناى شهيدان راه خدا است، يعنى افراد مومن اجر و پاداش شهيدان را دارند، و به منزله شهداء محسوب مى‌شوند.



ترجمه و تفاسیر آیات مرتبط با شُهَداء:

۱.۱ - آیه ۶۹ سوره زمر

(وَأَشْرَقَتِ الْأَرْضُ بِنُورِ رَبِّهَا وَوُضِعَ الْكِتَابُ وَجِيءَ بِالنَّبِيِّينَ وَالشُّهَدَاء وَقُضِيَ بَيْنَهُم بِالْحَقِّ وَهُمْ لَا يُظْلَمُونَ) (و زمين در آن روز به نور پروردگارش روشن مى‌شود و نامه‌هاى اعمال را پيش مى‌نهند و پیامبران و گواهان را حاضر مى‌سازند و ميان آن‌ها به حق داورى مى‌شود و به آنان ستم نخواهد شد.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: آوردن شهدا كه عبارتند از گواهان اعمال، آن نيز براى اين است كه آن‌چه از اعمال قوم خود ديده‌اند و تحمل كرده‌اند، اداء كنند كه در جاى ديگر در اين مورد فرموده: (فَكَيْفَ إِذا جِئْنا مِنْ كُلِّ أُمَّةٍ بِشَهِيدٍ وَ جِئْنا بِكَ عَلى‌ هؤُلاءِ شَهِيداً) (دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:)

۱.۲ - آیه ۱۹ سوره حدید

(وَالَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَرُسُلِهِ أُوْلَئِكَ هُمُ الصِّدِّيقُونَ وَالشُّهَدَاء عِندَ رَبِّهِمْ لَهُمْ أَجْرُهُمْ وَنُورُهُمْ وَالَّذِينَ كَفَرُوا وَكَذَّبُوا بِآيَاتِنَا أُوْلَئِكَ أَصْحَابُ الْجَحِيمِ) (كسانى كه به خدا و پيامبرانش ايمان آوردند، آن‌ها صديقان و شاهدان نزد پروردگارشانند، براى آنان است پاداش اعمالشان‌ و نور ايمانشان، و كسانى كه كافر شدند و آيات ما را تكذيب كردند، آن‌ها اهل دوزخند.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: ضمير در لهم به مومنين و دو ضمير اجرهم و نورهم به صديقين و شهدا برمى‌گردد، و معناى جمله اين است: «براى مومنين است اجر و نورى از نوع اجر و نور صديقين و شهداء» و همين معنا منظور كسى است كه آیه را معنا كرده به اين‌كه مومنين اجر و نورى دارند نظير اجر و نور آنان. و چه بسا گفته‌ باشند كه: آيه شريفه مى‌خواهد اين معنا را بيان كند كه مومنين، همان صديقين و شهداى حقيقى هستند، نه اين‌كه ملحق به آنان باشند، و معامله آنان را با ايشان بكنند، پس مومنين، خود صديقين و شهدايند و اجر و نور خودشان را دارند، ولى بعيد نيست بگوييم سياق با اين معنا مساعدت ندارد. چه بسا بعضى‌ ديگر گفته باشند: كلمه شهدا عطف بر كلمه صديقون نيست، بلكه مطلبى نو را مى‌فهماند، مبتدايى است كه يک خبرش جمله (عند‌اللَّه) و خبر ديگرش‌ (لَهُمْ أَجْرُهُمْ) است، پس در جمله‌ (وَ الَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَ رُسُلِهِ أُولئِكَ هُمُ الصِّدِّيقُونَ) مطلب تمام مى‌شود و مطلبى از نو درباره كلمه شهدا آغاز كرده مى‌فرمايد: (وَ الشُّهَداءُ عِنْدَ رَبِّهِمْ لَهُمْ أَجْرُهُمْ وَ نُورُهُمْ‌) شهدا نزد پروردگارشان هستند.... همانطور كه در جاى ديگر فرموده: (بَلْ أَحْياءٌ عِنْدَ رَبِّهِمْ) و در نتيجه منظور از شهدا همان كشتگان در راه خدا خواهند بود و آن گاه كلام را با جمله‌ (لَهُمْ أَجْرُهُمْ وَ نُورُهُمْ) تمام كرده است. (دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:)


۱. زمر/سوره۳۹، آیه۶۹.    
۲. حدید/سوره۵۷، آیه۱۹.    
۳. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۱۹، ص۵۷۰.    
۴. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲۳، ص۳۶۲.    
۵. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲۳، ص۳۶۸.    
۶. زمر/سوره۳۹، آیه۶۹.    
۷. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۴۶۶.    
۸. نساء/سوره۴، آیه۴۱.    
۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۷، ص۴۴۹.    
۱۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۷، ص۲۹۶.    
۱۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۱، ص۲۱۵.    
۱۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۸، ص۷۹۳.    
۱۳. حدید/سوره۵۷، آیه۱۹.    
۱۴. آلوسی، شهاب الدین، تفسیر روح المعانی، ج۱۴، ص۱۸۲.    
۱۵. آلوسی، شهاب الدین، تفسیر روح المعانی، ج۱۴، ص۱۸۲-۱۸۳.    
۱۶. آل عمران/سوره۳، آیه۱۶۹.    
۱۷. علامه طباطبایی، ترجمه تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۲۸۷.    
۱۸. العلامة الطباطبائی، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۱۹، ص۱۶۲.    
۱۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۴، ص۲۳۱.    
۲۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۳۵۹.    



مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «شُهَداء»، ص ۳۱۹-۳۲۰.    






جعبه ابزار