رضی الدین استرآبادی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
شیخ رضی الدین محمد بن حسن استرآبادی معروف به شیخ رضی و ملقب به نجم الائمه از مفاخر دانشمندان شیعه در عرصه
ادبیات عرب،
صرف و
نحو و
بلاغت است و به قول
علامه خوانساری از نوادر روزگار است و اعجوبه زمان، كسی كه
عجم و عرب به او افتخار می كند و
شیعه به وجودش بر دیگر
فرق اسلامی مباهات میكند.
اجمالاً میدانیم كه شیخ رضی از مردم استرآباد (گرگان كنونی)
ایران بوده، و در
نجف اشرف سكونت داشته است.
وی در اواسط سده هفتم هجری میزیسته آثار گرانقدری از خود به یادگار گذاشته است، و در كنار بارگاه ملكوتی مولای متقیان و
امیر مؤمنان علی (علیه السلام) آثار گرانبهای علمی و ادبی كم نظیر خود را پدید آورده است.
دو كتابی كه مایه شهرت شیخ رضی شده یكی شرح كافیه، و دیگری شرح شافیه است كه كتاب (كافیه) در
علم نحو، و (شافیه) در
علم صرف است.
علامه خوانساری در ادامه شرح حال شیخ رضی می افزاید: و نیز شرح قصائد هفت گانه
ابن ابی الحدید معتزلی در مدح مولا
امیر المؤمنین (علیه السلام) از اوست و كتابهایی دیگر.
مانند او كسی شرحی بر كافیه ننوشته است، بلكه در غالب كتب
نحو نظیر آن در جمع و تحقیق و حسن تعلیل یافت نمیشود. دانشوران توجه خاصی به آن دارند و دست به دست می گردانند استادان این عصر و پیش از آنان در مصنفات و دروس خود اعتماد به آن دارند. رضی در شرح كافیه با علمای
نحو، بحثهای زیاد نظریات فراوان دارد، و دارای اقوال و آرائی است كه منحصر به فرد است.
او هم از بزرگان علمای
صرف و
نحو و
علوم ادبی است و خود بر این شرح تعلیقاتی نوشته است در اجازه ای كه به یكی از شاگردانش داده است این شرح و مؤلف آنرا ـ یعنی شیخ رضی نجم الائمه ـ را سخت ستوده است، و اوست كه به شیخ رضی لقب نجم الائمه را داده است.
در كتاب
مجالس المؤمنین مینویسد: آن شرح را (شرح كافیه) بر وجهی كه در خطبه آن ذكر نموده در آستانه مقدس غروی و مشهد مقدس مرتضوی (نجف اشرف) نوشته و گفته كه اگر قبول طبع اهل روزگار خواهد بود، از بركات وقوع در آن جوار است.
كتاب شرح شافیه شیخ رضی ستاره تابناك حق و حقیقت و ملت و دین، كسی كه مروارید سخنان او فروزانتر از ستارگان آسمان است و ... او در بین پیشوایان علوم ادبی و صرف و نحو پادشاهی است كه سنی و شیعه در تمام سرزمینها ـ یعنی همه جا ـ فرمانش رانده میشود و همگی از او اطاعت میكنند.
علامه خوانساری پس از گفتار
سیوطی ـ كه پیش از این بیان گردید ـ میگوید: تعجب از حافظ
سیوطی است كه معروف به تتبع و مهارت است چگونه شرح حال این دانشمند را به اختصار برگزار كرده است؟!، بهر حال وی یكی از نوادر روزگار و شگفتی های زمان و باعث افتخار
عجم بر عرب و
شیعه بر سایر
فرقه‌های اسلامی است، پس از شرحی می نویسد: نسخه ای از شرح شافیه او در
علم صرف نزد ماست كه
فاضل هندی آنرا تصحیح نموده، و در آخر از اینكه آنرا بدست آورده و در تملك دارد اظهار مسرت نموده و نوشته است: الحمد لله الذی اطلع هذا النجم الزاهر بل البدر الباهر فی اقلیم ملكی البائر.
عدم ثبت شرح حال وی در مصادر قدیمی باعث شده كه در سال وفات او اختلاف شود به نحوی كه برخی آنرا سال ۶۸۴ ه. ق نوشته اند، اما در آخر نسخه شافیه تصریح شده كه كتاب در سال ۶۸۸ ه. ق به پایان رسیده است. همین نكته ثابت میكند كه شیخ رضی لا اقل تا این زمان حیات داشته است.
سایت اندیشه قم
