شیخ‌احمد تهانیسری
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
شیخ احمد تَهانیسَری،،
ادیب ،
شاعر ، فقیه و
صوفی شبه قاره
هند در
قرن هشتم و نهم بوده است.
از تاریخ تولد وی اطلاعی در دست نیست.
تهانیسری در
دهلی به دنیا آمد.
نزد عبدالمقتدربن رکن الدین شُرَیحی کِنْدی (متوفی ۷۹۱) کسب
علم کرد.
مرید شیخ نصیرالدین محمود اَوِدهی، مشهور به چراغ دهلی، بود و از او اخذ
طریقت کرد.
وی و خانواده‌اش در حمله تیمور گورکانی به
اسارت در آمدند، اما بعد‌ها رها شدند.
برخی منابع گزارش داده‌اند که تهانیسری به مصاحبت تیمور در آمد.
به گزارش عبدالحیّ حسنی
تیمور خواست که تهانیسری تا
سمرقند او را همراهی کند، اما وی نپذیرفت.
گفته شده است که میان تهانیسری و شیخ الاسلام، نبیره برهان الدین بخاریِ مَرغینانی، برای تعیین تقدم و تأخر در نشستن در مجلس تیمور،
مناظره‌ای صورت گرفت و تیمور به حسب نسبت میان شیخ الاسلام و
جدّش ــ که مؤلف الهدایه بود ــ از شیخ الاسلام جانبداری کرد.
تهانیسری در پاسخ شاه به خطاهای مرغینانی در الهدایه اشاره کرد، اما تیمور مانع بیان آن‌ها شد.
بعد از بازگشت تیمور، تهانیسری با خانواده‌اش از
دهلی به کالپی رفت و در آن‌جا اقامت کرد
و در ۸۲۰ در همان‌جا وفات یافت.
او را در قلعه کالپی دفن کردند.
مقبره‌اش
زیارتگاه ارادتمندان وی است.
از جمله آثار تهانیسری،
قصیده دالیـّه در مدح و نعت
نبی اکرم صلی‌اللّه‌علیه‌وآله‌وسلم است.
اغلب منابع، تهانیسری را جزو
شاعران و ادیبان هند دانسته‌اند و مهارت وی را در
فقه و
اصول و
ادبیات عرب ستوده‌اند.
(۱) اردو دائرة معارف اسلامیّه، لاهور ۱۳۸۴ـ۱۴۱۰/ ۱۹۶۴ـ ۱۹۸۹، ذیل «تهانیسری» (از محمدهدایت حسین).
(۲) عبدالحی حسنی، نزهة الخواطر و بهجة المسامع و النواظر، حیدرآباد دکن ۱۴۰۸/ ۱۹۸۸.
(۳) رحمان علی، تذکره علمای هند، لکهنو ۱۹۱۴.
(۴) محمدصدیق بن حسن صدیق حسن خان، ابجدالعلوم، ج ۱، دمشق ۱۹۷۸.
(۵) عبدالحق بن سیف الدین عبدالحق دهلوی، اخبارالاخیار فی اسرارالابرار، چاپ محمد عبدالاحد صاحب، چاپ سنگی دهلی ۱۳۰۹.
(۶) غلام سرور لاهوری، خزینة الاصفیا، ج ۱، کانپور (۱۳۳۲/۱۹۱۴)
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «تَهانیسَری»، شماره۴۱۰۵.
