صاعد ربعی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
صاعد بن حسن رَبعی (م
۴۱۷ هـ.ق) ادیب، لغوی، مورخ و شاعر قرن چهارم و پنجم (هجری قمری) بود.
او اصالتاً از
موصل بود اما به
بغداد رفت و سپس در سال (
۳۸۰ هـ.ق) در دوران حکومت هشام بن حکم المؤید، به
اندلس مهاجرت کرد.
وی نزد المنصور محمد بن ابی عامر جایگاه ویژه‌ای داشت.
او کتاب
الفصوص فی الآداب و الاشعار و الأخبار را برای او در سال (
۳۸۵ هـ.ق) تألیف نمود.
وی از سیرافی، ابوعلی فارسی و خطّابی روایت کرده و با وجود اتهام به کذب از سوی برخی، هم‌چنان جایگاه علمی خود را حفظ کرد.
از دیگر آثارش می‌توان به
الهجفجف بن غدقان و
الجوّاس بن قعطل اشاره کرد.
وفات وی در سال ۴۱۷ (هجری قمری) یا بنا بر برخی اقوال (
۴۱۰ هـ.ق) در
صقلیه رخ داده است.
ابوالعلاء صاعد بن حسن (حسین) بن عیسی ربعی بغدادی احتمالاً اصل وی از موصل بود و بعدها به بغداد رفت و از بغداد در سال ۳۸۰ (هجری قمری) در ایام
هشام بن حکم المؤید به اندلس رفت.
او دانشمند لغوی، ادیب،
مورخ، شاعر
و مورد احترام المنصور محمد بن ابی‌عامر بود.
برخی وی را متهم به کذب کرده‌اند.
ابوالعلاء از
سیرافی،
ابوعلی فارسی و
خطّابی روایت کرد.
صاعد بن حسن برای المنصور در اوایل سال ۳۸۵ (هجری قمری) کتابی را تحت عنوان
الفصوص فی الآداب و الاشعار و الأخبار جمع کرد.
صاعد به غیر از کتاب
فصوص دو اثر دیگر دارد که عبارت اند از:
• الهجفجف بن غدقان بن یثربی مع الخِنَّوتِ بنت محزمه بن أنیف؛
• الجوّاس بن قعطل المذحجی مع ابنة عَمِه عَفْراء.
ربعی در نهایت در سال ۴۱۷ هجری قمری (و به روایتی ۴۱۰ هجری قمری) در صقلیّه درگذشت.
(دیگر منابع:
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلام، برگرفته از مقاله «صاعد بن حسن رَبعی»، ج۳، ص ۱۷۰-۱۶۹.
