ضمیر شأن
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ضمیر شأن وقصه:
ضمیر تعظیم و گرامى داشت مخبر عنه است؛ و یکى از ضمایر منفصل محسوب می شود.
یکى از ضمایر منفصل،
ضمیر شأن است که به آن
ضمیر قصه،
مجهول، امر و حدیث نیز مى گویند. در کلام عرب هرگاه گوینده بخواهد جمله اسمیه یا فعلیه اى را بیاورد که مفهومى مهم یا مقصودى در خور توجه دارد به گونه اى که سزاوار است توجه شنوندگان بدان جلب شود، آن را مستقیماً بیان نمى کند بلکه پیش از آن
ضمیرى را به کار مى گیرد تا رغبت شنونده را برانگیزد و وى را مشتاق کند سپس به مفاد آن آگاه اش مى کند. مانند: "قل هوالله احد؛ بگو: او خداوند یگانه است.
۱- عامل در
ضمیر شأن یا
ابتدائیت است یا
ناسخ آن، مانند "هو" در آیه: قل هوالله احد.
۲ - باید
جمله ای آن
ضمیر را
تفسیر کند؛ ۳ - جمله تفسیر کننده باید بعد از
ضمیر بیاید و
مرجع این
ضمیر به مضمون آن جمله باز گردد؛ ۴ -
ضمیر مفرد است و نمى تواند
مثنی یا
جمع باشد، ولى مى تواند
مؤنث باشد، مانند: "ماهى الا حیاتنا الدنیا.
۵ - براى این
ضمیر تابعی نمى آید، نه
توصیف مى شود و نه توصیف مى کند.
تعظیم و گرامى داشتن
مخبر عنه است.
سیوطی، عبد الرحمان بن ابی بکر، الاتقان فى علوم القرآن، ج۲، ص۳۴۰-۳۴۱.
خرمشاهی، بهاء الدین، دانش نامه قرآن وقرآن پژوهى، ج۲، ص۲۲۶۲.
بستانی، بطرس، محیط المحیط قاموس مطول للغة العربیة، ص۴۴۸.
کمالی دزفولی، علی، قرآن ثقل اکبر، ص۳۴۵-۳۴۶.
مرکز اطلاعات ومدارک اسلامی.
