از زمان نزولقرآن یعنی عصر رسول الله علم تفسیر از اولین اشتغالات مسلمانان بوده است، لكن تفسیر به عنوان یك علم مدون و منسجم از زمان امیرالمؤمنین حضرت علی ـ علیه السّلام ـ شروع گردید. و بزرگان این علم سلسله اسانید خود را به آن حضرت می‌رسانند.
علم تفسیر همواره دارای متخصصان و محققانی بوده است كه در هر عصری به عنوان یك طبقه (افرادی كه تقریباً همزمان بوده یا دارای یك شیوه مشترك در تفسیر بوده‌اند) از آنها یاد می‌شود. البته در این میان پیامبر اسلام و ائمه اطهار ـ علیهم السلام ـ شأن دیگری داشته‌اند كه ما متعرض آن نمی‌شویم.
تعدادی از صحابه پیامبر ـ صلی الله علیه و آله ـ بودند كه به جهات ادبی آیاتقرآن و شأن نزول آنها می‌پرداختند. و گاهی هم از آیه‌ای به آیه دیگر استدلال می‌كردند؛ همچنان كه گاهی به روایات پیامبر ـ صلی الله علیه و آله ـ تمسك می‌جستند، آنها بیشتر علوم خود را از پیامبر ـ صلی الله علیه و آله ـ و علی ـ علیه السّلام ـ اخذ كردند از بزرگان این گروه می‌توان ابن عباس (كه از شاگردان علی ـ علیه السّلام ـ بود)، عبدالله بن مسعود، جابربن عبدالله انصاری، ابی بن کعب و عبدالله بن عمر را نام برد.
جمعی از اصحاب ائمه ـ علیهم السلام ـ كه به تفسیر یا نوشتن در علم تفسیر شهرت دارند. از بزرگان این صحابه می‌توان این افراد را نام برد: ابو حمزه ثمالی (متوفای ۱۵۰) ابان بن تغلب (متوفای ۱۴۱ ه.ق) صاحب كتاب معانی القرآن و كتاب القرائات، ابوبصیر یحیی بن قاسم اسدی (متوفای ۱۴۸ ه.ق) دارای كتابی در تفسیرقرآن، حصیل بن مخارق (مؤلف كتابهای تفسیرالقرآن، القرائات و جامع‌العلم) حسین‌بن سعید و علی بن اسباط از اصحاب امام رضا ـ علیه السّلام ـ .
