طبقه بیست و هفتم فلاسفه اسلامی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
طبقه‌بندی فلاسفه اسلامی از نظر سیر زمانی بر حسب استاد و شاگردی می‌باشد. یعنی آنان‌که در یک طبقه قرار می‌گیرند، یا واقعا از اساتید طبقه بعدی و شاگردان طبقه قبل هستند و یا هم‌زمان آن‌ها می‌باشند. منظور از
فلاسفه اسلامی آن‌هایی هستند که در جو اسلامی و محیط اسلامی فعالیت داشته‌اند و احیانا
مسلمان هم نبوده‌اند. در طبقه بیست و هفتم چهار تن از فیلسوفان اسلامی حضور دارند که عبارتند از:
آقامحمد بیدآبادی گیلانی اصفهانی،
ملامهدی نراقی،
میرزا ابوالقاسم حسینی خاتون آبادی و
ملامحراب گیلانی.
آقامحمد بیدآبادی گیلانی اصفهانی. از اعاظم حکمای قرون اخیره و احیاکننده فلسفه ملاصدراست. از زمان
صدرالمتالهین به بعد هر چند افکار و اندیشه‌های او در میان فضلا خصوصاً آنان که سلسله شاگردی‌شان به خود وی می‌رسیده مطرح بوده است، ولی ظاهراً هنوز موج افکار پیشینیان از قبیل
بوعلی و
شیخ اشراق غلبه داشته است، خصوصاً در نحله‌ای که از
میرفندرسکی و سپس
ملارجبعلی تبریزی انشعاب یافته است. چنان‌که می‌دانیم- و خود ملاصدرا نیز بازگو می‌کند- ملاصدرا در زمان خودش شهرت و احترامی نداشته است، مانند یکی از طلاب عادی زندگی می‌کرده
در صورتی که ملارجبعلی تبریزی (مثلاً) که تقریباً معاصر اوست در مرحله‌ای از احترام بود که شاه و وزرا به دیدارش می‌شتافته‌اند. اندیشه‌های صدرا تدریجاً شناخته شد و رو آمد.
ظاهراً آن دهانه فرهنگ که این آب جاری زیرزمینی از آنجا کاملاً ظاهر شد و بر همه پدیدار گشت، مرحوم آقامحمد بیدآبادی است. وی مطابق نقل روضات مردی فوق العاده زاهد، متقی، باگذشت، ایثارگر، ساده زیست بوده است. آقای آقاشیخ
آقابزرگ تهرانی در کتب خود از او به عنوان یک عارف سالک یاد می‌کند. او واقعاً مردی اخلاقی و مهذب بلکه سالک بوده است. در سال ۱۳۵۲ شمسی دو رساله کوچک از وی در «
سیر و سلوک» به
زبان فارسی وسیله آقای مدرسی طباطبایی از افاضل قم، ضمیمه مجله «وحید» چاپ شد. روح اخلاقی و عرفانی بیدآبادی موجب اعراض او از توجه به صاحبان زر و زور بود؛ آن‌ها به او رو می‌آوردند و او اعراض می‌کرد. بیدآبادی شاگردان بسیاری پرورش داده است که عن قریب از آن‌ها یاد خواهیم کرد، وی در سال ۱۱۹۷ درگذشت
ملامهدی نراقی کاشانی. از اعاظم فقها و حکماست. او و پسرش
ملا احمد نراقی از بزرگان
علمای اسلام به شمار می‌روند و هر دو به جامعیت معروفند. مرحوم
سیدمحمدباقر شفتی اصفهانی و
حاج محمدابراهیم کلباسی نزد او تحصیل حکمت کرده‌اند
و خود وی شاگرد
ملااسماعیل خواجویی بوده است
میرزا ابوالقاسم حسینی خاتون آبادی معروف به «مدرّس». از مشاهیر مدرسین
فلسفه در
اصفهان و از خانواده میرمحمدحسین خاتون آبادی سبط
مجلسی بوده است.
شاگرد
ملااسماعیل خواجویی بوده
و در سال ۱۲۰۳ درگذشته است.
ملامحراب گیلانی، حکیم و عارف مشهور.
ریحانة الادب او را از شاگردان خواجویی و بیدآبادی شمرده است
ولی
روضات از او فقط به عنوان شاگرد خواجویی یاد کرده است
بنا بر نقل آقای آقاشیخ آقابزرگ تهرانی در
نقباء البشر مرحوم
میرزا عبدالرزاق خان بغایری صاحب کتاب
معرفة القبله که در سال ۱۳۷۲ هجری قمری وفات کرد، از دخترزادگان ملامحراب بوده است. ملامحراب در سال ۱۱۹۷ درگذشته است.
مطهری، مرتضی، خدمات متقابل اسلام و ایران، ج۱، ص۵۹۴-۵۹۶.
