عدل جزایی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عدل جزایی، یکی از شاخه‌های
عدل الهی است.
به معنای دادگری
خداوند در
کیفر و
پاداش بندگان هنگام
رستاخیز است. خداوند به نیکان و بدان یکسان نمینگرد و با آنان همسان رفتار نمیکند. هر چند ممکن است از سرِ
رحمت از خطای کسی درگذرد، امّا نیکی آدمی را جز با نیکی عوض نمیدهد.
هر چه در
رستاخیز به بندگان رسد، بازتاب کردار خود آنان است.
بنابر تعالیم اسلامی،
خداوند به نیکوکاران بیش از آن‌چه سزاوارند،
پاداش میدهد و این «
فضل» است که برتر از
عدل و دادگری است.
امّا
کیفر گناهکاران را به قدر گناهشان میدهد و بر آن نمیافزاید
و بلکه با
رحمت و
رأفت خویش از
کیفر آنان میکاهد و این کیفر، سبکتر از کیفر عادلانه است.
بنابر
روایات بزرگان
معصوم (ع)، آن‌چه
خداوند از آن درمیگذرد، بیش از آن است که
مؤاخذه میکند.
مجازاتها در
فرهنگ اسلامی، بر سه گونهاند:
این دسته از مجازاتها، همانند مقرّرات جزائی جوامع بشریاند که قانونگذاران
وضع میکنند.
سود این دسته، آن است که با ایجاد
رعب و
وحشت مانع تکرار
جرم میشوند و بدین روی، آنها را «
تنبیه» نیز مینامند. سود دیگر آنها، تسلّی خاطر ستمدیدگان است.
مراد، مجازاتهایی است که با
جرم رابطه علّی و
معلولی دارند و نتیجه طبیعی اعمال انساناند و آنها را «
مکافات عمل» و «
اثر وضعی گناه» نیز میگویند.
این‌گونه مجازاتها
رابطه استوارتری با اعمال دارند.
رابطه عمل و
جزا در
آخرت نه
قراردادی است و نه از نوع
مکافات است؛ بلکه فراتر از این است. این
رابطه،
عینیت و
اتحاد است.
پاداش یا کیفری که در آخرت به آدمی میرسد،
تجسم اعمال است و
آیات فراوانی از
قرآن کریم بدین
حقیقت اشارت بردهاند.
پژوهشکده تحقیقات اسلامی، فرهنگ شیعه، ص۳۳۶-۳۳۷،انتشارات زمزم هدایت.
