• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

علی بن ابراهیم حوفی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



حَوفی، حَوفی، علی بن ابراهیم، نحوی و مفسر قرن چهارم و پنجم می‌باشد.



کنیه اش ابوالحسن و به روستای حَوف در مصر منتسب است.
[۱] سمعانی، الانساب، ج۲، ص۲۹۰.
[۲] یاقوت حموی، معجمالادباء، ج۱۲، ص۲۲۱ـ ۲۲۲، بیروت ۱۴۰۰/ ۱۹۸۰.



از تاریخ ولادتش اطلاعی در دست نیست.


وی در مصر به یادگیری عربی پرداخت.
[۳] علی بن یوسف قفطی، اِنباه الرواة علی اَنباه النحاة، ج۲، ص۲۱۹، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، ج ۲، قاهره ۱۳۷۱/۱۹۵۲.



و از محضر بزرگانی چون اُدْفُوِیّ (نحوی و مفسر، متوفی ۳۸۸) بهره برد.
[۴] یاقوت حموی، معجمالادباء، ج۱۲، ص۲۲۲، بیروت ۱۴۰۰/ ۱۹۸۰.
[۵] علی بن یوسف قفطی، اِنباه الرواة علی اَنباه النحاة، ج۲، ص۲۱۹، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، ج ۲، قاهره ۱۳۷۱/۱۹۵۲.

مقدار زیادی از مکتوبات ابوجعفر نَحّاس (نحوی و مفسر، متوفی ۳۳۸) نزد او بود.
[۶] سمعانی، الانساب، ج۲، ص۲۹۰.
[۷] ابن خلّکان، وفیات الاعیان وأنباء أبناء الزمان، ج۳، ص۳۰۰.



عدهای از علمای مغرب و همچنین بسیاری از مصری‌ها در مصر از محضر وی استفاده بردند.
[۸] علی بن یوسف قفطی، اِنباه الرواة علی اَنباه النحاة، ج۲، ص۲۱۹، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، ج ۲، قاهره ۱۳۷۱/۱۹۵۲.
[۹] محمد بن علی داوودی، طبقات المفسّرین، ج۱، ص۳۸۸، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.

مطابق شیوه علما و بزرگان، دستخط وی برای اجازه قرائت، در بسیاری از کتابهای ادبی دیده شده است.
[۱۰] ابن خلّکان، وفیات الاعیان وأنباء أبناء الزمان، ج۳، ص۳۰۰.



نام وی در سلسله ای از راویانِ حدیثی از رسول اکرم آمده است.
[۱۱] سمعانی، الانساب، ج۲، ص۲۹۰.
[۱۲] علی بن یوسف قفطی، اِنباه الرواة علی اَنباه النحاة، ج۲، ص۲۲۰، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، ج ۲، قاهره ۱۳۷۱/۱۹۵۲.



حوفی اول ذیحجه ۴۳۰ درگذشت.
[۱۳] یاقوت حموی، معجمالادباء، ج۱۲، ص۲۲۲، بیروت ۱۴۰۰/ ۱۹۸۰.
[۱۴] ابن خلّکان، وفیات الاعیان وأنباء أبناء الزمان، ج۳، ص۳۰۰.



حوفی تألیفات مهم بسیاری داشته است،
[۱۵] ابن خلّکان، وفیات الاعیان وأنباء أبناء الزمان، ج۳، ص۳۰۱.
از جمله: اَلْمُوَضَّح فیالنّحو که علمای صرف و نحو از آن بهره بردند.
[۱۶] یاقوت حموی، معجمالادباء، ج۱۲، ص۲۲۲، بیروت ۱۴۰۰/ ۱۹۸۰.
[۱۷] علی بن یوسف قفطی، اِنباه الرواة علی اَنباه النحاة، ج۲، ص۲۲۰، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، ج ۲، قاهره ۱۳۷۱/۱۹۵۲.
[۱۸] ابن خلّکان، وفیات الاعیان وأنباء أبناء الزمان، ج۳، ص۳۰۱.

کتاب دیگر وی اِعراب القرآن در ده مجلد است، که علما در استفاده از آن با یکدیگر رقابت می‌کردند
[۱۹] علی بن یوسف قفطی، اِنباه الرواة علی اَنباه النحاة، ج۲، ص۲۲۰، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، ج ۲، قاهره ۱۳۷۱/۱۹۵۲.
[۲۰] ابن خلّکان، وفیات الاعیان وأنباء أبناء الزمان، ج۳، ص۳۰۱.
[۲۱] محمد بن علی داوودی، طبقات المفسّرین، ج۱، ص۳۸۸، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
و البُرهان فی تفسیر القرآن، در سی مجلد که با خطی خوانا نگاشته شده است
[۲۲] یاقوت حموی، معجمالادباء، ج۱۲، ص۲۲۲، بیروت ۱۴۰۰/ ۱۹۸۰.
[۲۳] عبدالرحمان بن ابیبکر سیوطی، بغیةالوعاة فی طبقات اللغویین و النحاة، ج۲، ص۱۴۰، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره ۱۳۸۴.
[۲۴] محمد بن علی داوودی، طبقات المفسّرین، ج۱، ص۳۸۸، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
[۲۵] حاجی خلیفه، ج ۱، ستون ۱۲۲،
[۲۶] حاجی خلیفه، ج ۱، ستون ۲۴۱
(که این دو کتاب را یکی دانسته است).
سیوطی
[۲۷] عبدالرحمان بن ابیبکر سیوطی، بغیةالوعاة فی طبقات اللغویین و النحاة، ج۲، ص۱۴۰، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره ۱۳۸۴.
پس از ذکر البرهان فی تفسیرالقرآن ، «علوم القرآن» را آورده که به نظر می‌رسد مراد وی همان البرهان است.
[۲۸] کارل بروکلمان، Geschichte DER arabischen Litteratur، ج۱، ص۵۲۳، لیدن ۱۹۴۳-۱۹۴۹.

منابع:
(۱) ابن خلّکان، وفیات الاعیان وأنباء أبناء الزمان.
(۲) حاجی خلیفه.
(۳) محمد بن علی داوودی، طبقات المفسّرین، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
(۴) سمعانی، الانساب.
(۵) عبدالرحمان بن ابیبکر سیوطی، بغیةالوعاة فی طبقات اللغویین و النحاة، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره ۱۳۸۴.
(۶) علی بن یوسف قفطی، اِنباه الرواة علی اَنباه النحاة، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، ج ۲، قاهره ۱۳۷۱/۱۹۵۲.
(۷) یاقوت حموی، معجمالادباء، بیروت ۱۴۰۰/ ۱۹۸۰.
(۸) کارل بروکلمان، Geschichte DER arabischen Litteratur، لیدن ۱۹۴۳-۱۹۴۹.


۱. سمعانی، الانساب، ج۲، ص۲۹۰.
۲. یاقوت حموی، معجمالادباء، ج۱۲، ص۲۲۱ـ ۲۲۲، بیروت ۱۴۰۰/ ۱۹۸۰.
۳. علی بن یوسف قفطی، اِنباه الرواة علی اَنباه النحاة، ج۲، ص۲۱۹، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، ج ۲، قاهره ۱۳۷۱/۱۹۵۲.
۴. یاقوت حموی، معجمالادباء، ج۱۲، ص۲۲۲، بیروت ۱۴۰۰/ ۱۹۸۰.
۵. علی بن یوسف قفطی، اِنباه الرواة علی اَنباه النحاة، ج۲، ص۲۱۹، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، ج ۲، قاهره ۱۳۷۱/۱۹۵۲.
۶. سمعانی، الانساب، ج۲، ص۲۹۰.
۷. ابن خلّکان، وفیات الاعیان وأنباء أبناء الزمان، ج۳، ص۳۰۰.
۸. علی بن یوسف قفطی، اِنباه الرواة علی اَنباه النحاة، ج۲، ص۲۱۹، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، ج ۲، قاهره ۱۳۷۱/۱۹۵۲.
۹. محمد بن علی داوودی، طبقات المفسّرین، ج۱، ص۳۸۸، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۱۰. ابن خلّکان، وفیات الاعیان وأنباء أبناء الزمان، ج۳، ص۳۰۰.
۱۱. سمعانی، الانساب، ج۲، ص۲۹۰.
۱۲. علی بن یوسف قفطی، اِنباه الرواة علی اَنباه النحاة، ج۲، ص۲۲۰، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، ج ۲، قاهره ۱۳۷۱/۱۹۵۲.
۱۳. یاقوت حموی، معجمالادباء، ج۱۲، ص۲۲۲، بیروت ۱۴۰۰/ ۱۹۸۰.
۱۴. ابن خلّکان، وفیات الاعیان وأنباء أبناء الزمان، ج۳، ص۳۰۰.
۱۵. ابن خلّکان، وفیات الاعیان وأنباء أبناء الزمان، ج۳، ص۳۰۱.
۱۶. یاقوت حموی، معجمالادباء، ج۱۲، ص۲۲۲، بیروت ۱۴۰۰/ ۱۹۸۰.
۱۷. علی بن یوسف قفطی، اِنباه الرواة علی اَنباه النحاة، ج۲، ص۲۲۰، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، ج ۲، قاهره ۱۳۷۱/۱۹۵۲.
۱۸. ابن خلّکان، وفیات الاعیان وأنباء أبناء الزمان، ج۳، ص۳۰۱.
۱۹. علی بن یوسف قفطی، اِنباه الرواة علی اَنباه النحاة، ج۲، ص۲۲۰، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، ج ۲، قاهره ۱۳۷۱/۱۹۵۲.
۲۰. ابن خلّکان، وفیات الاعیان وأنباء أبناء الزمان، ج۳، ص۳۰۱.
۲۱. محمد بن علی داوودی، طبقات المفسّرین، ج۱، ص۳۸۸، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۲۲. یاقوت حموی، معجمالادباء، ج۱۲، ص۲۲۲، بیروت ۱۴۰۰/ ۱۹۸۰.
۲۳. عبدالرحمان بن ابیبکر سیوطی، بغیةالوعاة فی طبقات اللغویین و النحاة، ج۲، ص۱۴۰، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره ۱۳۸۴.
۲۴. محمد بن علی داوودی، طبقات المفسّرین، ج۱، ص۳۸۸، بیروت ۱۴۰۳/۱۹۸۳.
۲۵. حاجی خلیفه، ج ۱، ستون ۱۲۲،
۲۶. حاجی خلیفه، ج ۱، ستون ۲۴۱
۲۷. عبدالرحمان بن ابیبکر سیوطی، بغیةالوعاة فی طبقات اللغویین و النحاة، ج۲، ص۱۴۰، چاپ محمد ابوالفضل ابراهیم، قاهره ۱۳۸۴.
۲۸. کارل بروکلمان، Geschichte DER arabischen Litteratur، ج۱، ص۵۲۳، لیدن ۱۹۴۳-۱۹۴۹.



دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «»، شماره۶۶۵۲.    



جعبه ابزار