علی بن محمد تونسی الایادی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

تونسی الایادی، علی بن محمد، شاعر دربار فاطمی در قرن چهارم بود.

---

از تاریخ ولادت او اطلاعی در دست نیست. اصل و نسب وی عرب (منسوب به اِیاد، شاخه ای از قبایل عرب قحطانی ) بودند. وی در شهر تونس متولد شد و در آن‌جا رشد کرد. سپس به شهر مهدیه، رفت و در آن‌جا از شاعران و مداحان قائم (خلیفة دوم فاطمی، حک: ۳۲۲ـ۳۳۴) و منصور (خلیفة سوم فاطمی، حک: ۳۳۴ـ۳۴۱) شد.
دورة مُعزّ، خلیفة چهارم (۳۴۱ـ ۳۶۵)، را نیز درک کرد و برای او مدحیه ای سرود. تونسی در لشکرکشی معزّ به قیروان از همراهی با او بازماند و زمانی که خواست به سپاهیان وی بپیوندد، در سرزمین روم اسیر و سپس آزاد شد.

---

تونسی در سرودن اشعارِ خوب شهرت داشت و از دیگر مداحان خلفای فاطمی برتری یافت. به نوشته نیفر ، او از شعرای نامدار و در مغرب اسلامی مانند مُتَنَبّی در مشرق بود. شهرت تونسی در زمان خودِ او به اندلس رسید تا آن‌جا که محمدبن هانی اندلسی / ابن هانی اندلسی (متوفی ۳۶۲)، شاعر بزرگ مغربی که در سفرش به افریقا شاعران، از جمله تونسی، او را هجو کرده بودند، ادعا نمود که فقط به هجائیة وی پاسخ خواهد داد. به نوشته تونسی، ابن هانی با این بیان نه تنها به او شرافت بخشیده، بلکه او را هم طراز خود خوانده است.

---

از تونسی سرودة کاملی به جا نمانده است. از طولانیترین و بهترین اشعار باقی‌مانده از وی، قصیده ای در وصف ناوگان جنگی امیرقائم است که در عین روانی و بیان جزئیات، شامل تشبیهاتی غریب است. بخشهایی از آن در منابع گوناگون آمده است. اشعاری تغزلی و ابیاتی در وصف طبیعت و اسب نیز از او در دست است. دو قطعه از اشعار وی بر گرایش شیعی او دلالت دارد. نیفر

---

تاریخ مرگ تونسی را حدود ۳۶۵ ذکر کرده است.

---

(۱) ابن رشیق، العمدة فی محاسن الشعر و آدابه و نقده، چاپ محمدمحیی الدین عبدالحمید، بیروت ۱۴۰۱/۱۹۸۱.
(۲) همو، قراضة الذهب فی نقد اشعار العرب، چاپ شاذلی بویحیی، تونس ۱۹۷۲.
(۳) ابراهیم بن علی حصری، زهرالا´داب و ثمر الالباب، چاپ محمد محیی الدین عبدالحمید، بیروت: دارالجیل، (بی تا).
(۴) ابوبکربن عبداللّه دواداری، کنزالدّرر و جامع الغرر، ج ۶، چاپ صلاح الدین منجد، قاهره ۱۳۸۰/ ۱۹۶۱.
(۵) عمررضا کحّاله، معجم قبائل العرب القدیمة و الحدیثة، بیروت ۱۴۰۲/۱۹۸۲.
(۶) احمدبن محمد مقّری، نفح الطیب، چاپ احسان عباس، بیروت ۱۳۸۸/ ۱۹۶۸.
(۷) محمد نیفر، عنوان الاریب عمّا نشأ بالبلاد التونسیة من عالم ادیب، تذییل و استدراک علی نیفر، بیروت ۱۹۹۶.
EI ۲ , suppl fascs ۱-۲, Leiden ۱۹۸۰, sv " ـ Al ¦â B Muh ¤ammad A l-Tu ¦nis ¦â A l-Iya ¦d ¦â" (by M Yalaoui)

---