• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

عماره بن علی یمنی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: عماره بن علی یمنی

عماره بن علی یمنی (۵۱۵-۵۶۹ هـ.ق )شاعر و ادیب ماهر، پیرو مذهب شافعی و بسیار متعصب نسبت به اهل سنت بود.
او مورد احترام صالح بن رزیک، وزیر فاطمی مصر و فرزندانش قرار داشت و اشعار بسیاری در مدح آن‌ها سرود.
عماره به دلیل مهارت شعری و ادبی‌اش شناخته می‌شد و آثار متعددی در زمینه تاریخ، فقه و شعر به جا گذاشت.
پس از سقوط خلافت فاطمی به دست صلاح‌الدین ایوبی، اشعاری در مدح او سرود.
الوزراء الفاطمیین، الفرائض، المفید فی اخبار زبید، النکت العصریة فی اخبار الوزراء المصریه، أرض الیمن و تاریخها و دیوان شعر از جمله آثار او هستند.
وی به همراه گروهی برای بازگرداندن خلافت فاطمی اقداماتی انجام داد که منجر به دستگیری و اعدام او در روز ۲۶ شعبان سال ۵۶۹ (هجری قمری) شد.


ابومحمد عمارة بن علی بن زیدان نجم‌الدین یمنی حکمی مذحجی فرضی در سال ۵۱۵ (هجری قمری) در شهری به نام مرطان از توابع تهامه یمن متولد شد.
[۱] اسنوی، عبدالرحیم، طبقات الشافعیه، ج۲، ص۳۲۰.
در مذهب تابع شافعی بود و به مذهب اهل سنت تعصب شدیدی داشت.
[۲] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲۲، ص۲۳۷.    
[۳] ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۳، ص۴۳۱.    
منابع او را شاعر و ادیبی ماهر ذکر کرده اند که مورد احترام صالح بن رزّیک و فرزندانش بود و او نیز درباره آنان اشعار بسیاری سرود.
[۴] ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۳، ص۴۳۱.    
[۵] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۳۷.    
صفدی اشعار قابل توجهی از عماره را آورده است.
[۶] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲۲، ص۲۳۷.    
برخی عماره را به رفض و برخی دیگر به کفر و زندقه متهم نموده اند.
[۷] ابن کثیر، اسماعیل بن علی، البدایة و النهایه، ج۱۱۲، ص۲۷۶.    

فرضی پس از پشت سرنهادن دوران کودکی در سال ۵۳۱ (هجری قمری) برای کسب علم به شهر زبید رفت و در مدارس آن شهر به مدت چهار سال به تحصیل علم فقه پرداخت.
[۸] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲۲، ص۲۳۷.    
[۹] ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۳، ص۴۳۱.    
او در سال ۵۴۹ (هجری قمری) به سفر حج رفت و حاکم مکه قاسم بن هاشم بن فلیته او را به عنوان رسول خود به مصر فرستاد.
[۱۰] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲۲، ص۲۴۰.    
[۱۱] ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۳، ص۴۳۱.    
در ماه ربیع الاول سال ۵۵۰ (هجری قمری) به مصر وارد شد که دوره حکومت فائز بن ظافر و وزیر وی صالح بن رزّیک بود.
[۱۲] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲۲، ص۲۳۷.    
[۱۳] ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۳، ص۴۳۱.    
وی مدتی در مصر ماند؛ سپس به مکه بازگشت و از آن‌جا در سال ۵۵۱ (هجری قمری) به زبید رفت. وی پس از مدتی دوباره عازم سفر حج گردید و حاکم مکه برای بار دوم او را به مصر فرستاد و او در سال [ سال ۵۵۲ هجری قمری|۵۵۲]] (هجری قمری) به مصر سفر نمود و در آنجا مقیم شد.
[۱۴] ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۳، ص۴۳۱.    

یمنی پس از برافتادن حکومت عبیدیان به دست صلاح الدین ایوبی، او در مدح صلاح الدین اشعاری سرود؛ سپس در ضمن قصیده ای، شرح حال خود را به وی نوشت و آن را شکایه المتظلّم و نکایة المتألّم نامید که قصیده ای بدیع می باشد.
[۱۵] ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۳، ص۴۳۱.    
پس از اندک مدتی از حکومت صلاح الدین، عماره با شماری از بزرگان اقداماتی برای بازگرداندن حکومت عبیدیان آغاز نمودند
[۱۶] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲۲، ص۲۳۷.    
که سلطان پس از مطلع شدن از این اقدامات، آنان را در روز یکشنبه دوم ماه رمضان سال ۵۶۹ (هجری قمری) به بند کشید.
[۱۷] ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۳، ص۴۳۱.    

مذحجی دارای آثاری است که عبارتند از:
• الوزراء الفاطمیین؛ • الفرائض؛ • سیرة نفیسة التی کان یعتقدها عوام مصر؛
[۱۸] ابن کثیر، اسماعیل بن علی، البدایة و النهایه، ج۱۱۲، ص۲۷۶.    
• المفید فی اخبار زبید (مختصر المفید فی اخبار زبید)؛ • النکت العصریة فی اخبار الوزراء المصریه؛ • أرض الیمن و تاریخها (تاریخ الیمن)؛ • طبقات الشعراء؛
[۱۹] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۱۰۲.    
• قصیدة فی النیل و مصر و زوال الفاطمیین؛ • قصائد عن الاهرام؛ • قصیدة فی صلاح الدین
[۲۰] بروکلمان، کارل، تاریخ الادب العربی، ج۶، ص۸۲.
و دیوان شعر عماره که یکی از ادیبان آن را جمع و بر اساس حروف مرتب نموده است که از این دیوان شعر، یک نسخه در دارالکتب المصریه موجود است.
[۲۱] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۳۷.    

ابومحمد در روز یکشنبه ۲۶ ماه شعبان ۵۶۹ (هجری قمری) به همراه یاران به دار آویخته شد.
[۲۲] ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۳، ص۴۳۱.    
[۲۳] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲۲، ص۲۳۷.    
[۲۴] بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ج۲، ص۵۳.    
[۲۵] سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، حسن المحاضره، ج۱، ص۳۴۲.    
(دیگر منابع:
[۲۶] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۲۰، ص۵۹۲.    
[۲۷] ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره، ج۶، ص۷۳.    
[۲۸] قلقشندی، احمد بن علی، صبح الاعشی، ج۳، ص۶۰۳.    
[۲۹] قلقشندی، احمد بن علی، صبح الاعشی، ج۳، ص۵۷۰.    
[۳۰] قلقشندی، احمد بن علی، صبح الاعشی، ج۱۳، ص۳۰۶.    
[۳۱] ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۳۷۸.    
[۳۲] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۳۱۰.    
[۳۳] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۷۷۷.    
[۳۴] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۹۷۷.    
[۳۵] ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۱۱، ص۳۹۶.    
[۳۶] ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۳، ص۵۸.    
[۳۷] ذهبی، محمد بن احمد، دول الاسلام، ص۳۰۰.
[۳۸] کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۷، ص۲۶۸.    
)
۱. ↑ اسنوی، عبدالرحیم، طبقات الشافعیه، ج۲، ص۳۲۰.
۲. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲۲، ص۲۳۷.    
۳. ↑ ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۳، ص۴۳۱.    
۴. ↑ ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۳، ص۴۳۱.    
۵. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۳۷.    
۶. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲۲، ص۲۳۷.    
۷. ↑ ابن کثیر، اسماعیل بن علی، البدایة و النهایه، ج۱۱۲، ص۲۷۶.    
۸. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲۲، ص۲۳۷.    
۹. ↑ ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۳، ص۴۳۱.    
۱۰. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲۲، ص۲۴۰.    
۱۱. ↑ ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۳، ص۴۳۱.    
۱۲. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲۲، ص۲۳۷.    
۱۳. ↑ ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۳، ص۴۳۱.    
۱۴. ↑ ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۳، ص۴۳۱.    
۱۵. ↑ ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۳، ص۴۳۱.    
۱۶. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲۲، ص۲۳۷.    
۱۷. ↑ ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۳، ص۴۳۱.    
۱۸. ↑ ابن کثیر، اسماعیل بن علی، البدایة و النهایه، ج۱۱۲، ص۲۷۶.    
۱۹. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۱۰۲.    
۲۰. ↑ بروکلمان، کارل، تاریخ الادب العربی، ج۶، ص۸۲.
۲۱. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۳۷.    
۲۲. ↑ ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۳، ص۴۳۱.    
۲۳. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۲۲، ص۲۳۷.    
۲۴. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، ایضاح المکنون، ج۲، ص۵۳.    
۲۵. ↑ سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، حسن المحاضره، ج۱، ص۳۴۲.    
۲۶. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۲۰، ص۵۹۲.    
۲۷. ↑ ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره، ج۶، ص۷۳.    
۲۸. ↑ قلقشندی، احمد بن علی، صبح الاعشی، ج۳، ص۶۰۳.    
۲۹. ↑ قلقشندی، احمد بن علی، صبح الاعشی، ج۳، ص۵۷۰.    
۳۰. ↑ قلقشندی، احمد بن علی، صبح الاعشی، ج۱۳، ص۳۰۶.    
۳۱. ↑ ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۳۷۸.    
۳۲. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۳۱۰.    
۳۳. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۷۷۷.    
۳۴. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۹۷۷.    
۳۵. ↑ ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۱۱، ص۳۹۶.    
۳۶. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۳، ص۵۸.    
۳۷. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، دول الاسلام، ص۳۰۰.
۳۸. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۷، ص۲۶۸.    


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلام، برگرفته از مقاله «عماره بن علی یمنی»، ج۴، ص۲۴۳.


رده‌های این صفحه : ادیبان شافعی قرن 6 (قمری) | درگذشتگان سال 569 (قمری) | زادگان سال 515(قمری) | شاعران شافعی قرن 6 (قمری) | شخصیت‌های قرن 6 (قمری) | فقیهان شافعی قرن 6 (قمری) | قرن 6 (قمری) | مؤلفان قرن 6 (قمری) | مورخان قرن 6 (قمری)
جعبه ابزار