فرهاد میرزای قاجار
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
فرهاد میرزای قاجار، ملقب به معتمدالدوله، فرزند پانزدهم
عباس میرزا، فرزند
فتحعلی‌شاه قاجار است که از ادیبان، شاعران، مجتهدان و رجال سیاسی
قرن سیزدهم هجری، به شمار می‌آید. فرهاد میرزا علاوه بر مناصب حکومتی، دارای شخصیت علمی و فرهنگی بوده و آثار چندی از خود به جای گذاشته و خدماتی از جمله اقدامات عمرانی چشمگیری در
آستان کاظمین به عمل آورده است.
وی در مقبره فرهادیه در باب المراد آستان کاظمین (علیهما‌السّلام)، به خاک سپرده شده است.
فرهاد میرزا، ملقب به «معتمدالدوله»، فرزند پانزدهم عباس میرزا، فرزند فتحعلی‌شاه قاجار است که از ادیبان، شاعران، مجتهدان و رجال سیاسی قرن سیزدهم هجری، به شمار می‌آید. او از شاهزادگان قاجار بود که در عین وابستگی به حکومت و سیاست، شخصیتی علمی و فرهنگی به شمار می‌آمد و تاریخ، جغرافیا و زبان انگلیسی را به خوبی می‌دانست و در علوم حوزوی نیز به
درجه اجتهاد رسیده بود.
فرهاد میرزا، در سال ۱۲۳۳ ه. ق، به دنیا آمد.
فرهاد میرزا در زمان سلطنت
محمدشاه قاجار، مامور سرکوب کردن اشرار
لرستان و
کردستان بود و از طرف شاه در سال ۱۲۵۰ ه. ق، حکومت
خوزستان و در سال ۱۲۵۲ ه. ق، حکومت لرستان را برعهده داشت.
محمدشاه قاجار در سال ۱۲۵۲ ه. ق، هنگام خروج از
تهران به قصد فتح
هرات، برادرش فرهاد میرزا را به عنوان نایب السلطنه در تهران، تعیین کرد، چندی بعد، مورد سوءظن محمدشاه قرار گرفت و به ارتباط با انگلیسی‌ها متهم شد.، در نتیجه، شاه وی را به
طالقان تبعید کرد، اما بعد از مدتی، دوباره باز به عرصه سیاست بازگشت.
ناصرالدین شاه در سال ۱۲۷۸ ه. ق، برای فرهاد میرزا، لقب معتمدالدوله را برگزید و در سال ۱۲۹۰ ه. ق، حکومت
فارس را به وی واگذار کرد. او در سال ۱۲۹۰ ه. ق، به
حج مشرف شد و در اواخر عمر نیز از عرصه سیاست کناره گرفت.
فرهاد میرزا در سال ۱۳۰۵ ه. ق، خدمات و اقدامات عمرانی چشمگیری در آستان کاظمین به عمل آورد، از جمله آنکه ساختمان کنونی صحن و گلدسته‌های آستان را طلاکاری نمود.
سرانجام فرهاد میرزا در سال ۱۳۰۵ ه. ق، در تهران از دنیا رفت. جنازه‌اش را یک سال بعد از فوت، به
کاظمین منتقل کردند و در مقبره فرهادیه در باب المراد آستان کاظمین (علیهما‌السّلام)، به خاک سپردند.
از فرهاد میرزا، چند تالیف علمی و ادبی به‌جا مانده است که از مهم‌ترین آنها، می‌توان به آثار زیر اشاره کرد:
۱.
قمقام زَخّار و صمصام تَبّار: این اثر، تحقیقی است در مقتل امام حسین (علیه‌السّلام) و
شهدای کربلا که از کودکی تا شهادت امام (علیه‌السّلام) را شامل می‌شود. معتمدالدوله در این کتاب، تعدادی از مرثیه‌های عربی و فارسی را درباره
شهادت امام حسین (علیه‌السّلام)، جمع‌آوری کرده است.
۲.
هدایة السبیل وکفایة البدیل: این کتاب، سفرنامه حج معتمدالدوله است.
۳. روزنامه سفر فارس: سفرنامه وی به فارس است.
۴. جام جم: ترجمه اثری جغرافیایی از ویلیام پیناک که فرهاد میرزا، آن را به ناصرالدین‌شاه تقدیم کرده است.
۵. فرهنگ جغرافیایی ایران.
۶. نصاب انگلیسی به فارسی: شامل دو هزار کلمه.
۷. زنبیل: اثری ادبی به سبک
کشکول شیخ بهایی.
۸.
کنز الحساب: ترجمه
خلاصة الحساب شیخ بهایی.
۹. دیوان شعر.
زیارتگاه‌های عراق، محمدمهدی فقیه بحرالعلوم، برگرفته از مقاله «مقبره فرهاد میرزای قاجار»، ج۱، ص۳۱۵.
