• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

فضوّ (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





فَضَو (به فتح فاء و ضاد) از واژگان نهج البلاغه به معنای اتّساع است. از اين ماده و مشتقاتش مواردى در «نهج البلاغه» آمده است.



فَضَو به معنای اتّساع است. «فضا المكان: اتّسع»
گويند: «افضى فلان الى فلان» يعنى شخصى به شخص رسيد. به معنى رسانيدن نيز آيد «فضاء» به معنى وسعت است.


امام علی (علیه‌السلام) درباره آموختن از رسول خدا (صلّی‌الله‌علیه‌وآله) فرموده: «وَ قَدْ عَهِدَ إِلَیَّ ... وَ مَا أَبْقَی شَیْئاً یَمُرُّ عَلَی رَأْسِی إِلاَّ أَفْرَغَهُ فِی أُذُنَیَّ وَ أَفْضَی بِهِ إِلَیَّ» يعنى «چيزى را از آنچه به سر من خواهد آمد نگذاشت مگر آنكه بر گوشم خواند و به من رسانيد» (شرح‌های خطبه: ) و قبل از اين سخن فرموده: «وَ اللَّهِ لَوْ شِئْتُ أَنْ أُخْبِرَ کُلَّ رَجُلٍ مِنْکُمْ بِمَخْرَجِهِ وَ مَوْلِجِهِ وَ جَمِیعِ شَأْنِهِ لَفَعَلْتُ ... أَلاَ وَ إِنِّی مُفْضِیهِ إِلَی الْخَاصَّة مِمَّنْ یُؤْمَنُ ذَلِکَ مِنْهُ» «به خدا قسم اگر مى‌خواستم به هر يك از شما محل خارج شدن و داخل شدن و همه كارهايش را خبر بدهم، خبر مى‌دادم و من آن چه رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) خبرم داد، به خواصّي كه از فتنه ايمن هستند خواهم رسانيد.» (شرح‌های خطبه: )
درباره رفتن طاووس نر به طرف طاووس ماده فرموده: «یفُضیِ کَإِفضَاءِ الدِّیَکَة» «مى‌رود به طرف ماده مانند رفتن خروسها» (شرح‌های خطبه: )


از این ماده چند مورد در «نهج» آمده است.


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۸۲۰.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۶۳۹.    
۳. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۱، ص۳۳۱.    
۴. النجم طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۱، ص۳۳۱.    
۵. النجم طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۱، ص۳۳۰.    
۶. النجم طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۱، ص۳۳۱.    
۷. سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۳۸۷، خطبه۱۷۵.    
۸. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة، ج۲، ص۱۰۹، خطبه۱۷۰.    
۹. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۲۵۰، خطبه۱۷۵.    
۱۰. شرح مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۸۵، خطبه۱۷۵.    
۱۱. رسانیده بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۶۳۸.    
۱۲. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۶۳۸.    
۱۳. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۶، ص۵۳۷.    
۱۴. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۰، ص۱۸۲.    
۱۵. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۰، ص۱۲.    
۱۶. سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۳۸۷، خطبه۱۷۵.    
۱۷. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة، ج۲، ص۱۰۹، خطبه۱۷۰.    
۱۸. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۲۵۰، خطبه۱۷۵.    
۱۹. شرح مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۸۵، خطبه۱۷۵.    
۲۰. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۶۳۵.    
۲۱. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۶۳۷.    
۲۲. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۶، ص۵۳۶.    
۲۳. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۰، ص۱۸۲.    
۲۴. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۰، ص۱۲.    
۲۵. سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۳۶۳، خطبه۱۶۵.    
۲۶. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة، ج۲، ص۸۸، خطبه۱۶۰.    
۲۷. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۲۳۶، خطبه۱۶۵.    
۲۸. شرح مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۶۳، خطبه۱۶۵.    
۲۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۵۵۹.    
۳۰. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۵۵۹.    
۳۱. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۶، ص۳۷۰.    
۳۲. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۰، ص۵۵.    
۳۳. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۹، ص۲۶۸.    
۳۴. سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۳۶۱، خطبه۱۶۴.    
۳۵. سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۸۶۶، حکمت۳۵۷.    



بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله « فضوّ »، ج۲، ص۸۲۰.    






جعبه ابزار