• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

قاعده فراغ

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


قاعده فراغ حکم به صحت عمل، هنگام شکِّ بعد از اتمام عمل را گویند.


قاعده فراغ، از قواعد فقهی مشهور و به معنای بنا گذاشتن بر درستی انجام عملی است که بعد از پایان آن در صحت آن شک شده است؛ یعنی انجام عمل مُسلّم می‌باشد و فقط در صحت آن شک به وجود آمده است.
[۱] نائینی، محمد حسین، اجود التقریرات، ج۲، ص۳۴۶.    
[۲] نائینی، محمد حسین، اجود التقریرات، ج۲، ص۴۶۳.    
[۳] روحانی، محمد، منتقی الاصول، ج۶، ص۲۶.    
[۴] نائینی، محمد حسین، فوائد الاصول، ج۴، ص (۶۲۶-۶۱۸).    
[۵] مکارم شیرازی، ناصر، القواعد الفقهیة، ج۱، ص (۲۳۹-۲۱۲).    
[۶] قدسی مهر، خلیل، الفروق المهمة فی الاصول الفقهیة، ص۱۵۸.    


بنابراین، اگر پس از پایان کاری، شک پدید آید و علت آن هم صحت و فساد نفس عمل (نه اجزای آن) باشد، در آن جا قاعده فراغ جاری می‌گردد، ولی در جایی که شک در اثنای عمل، یعنی پس از پایان یافتن جزئی و شروع جزء دیگر، بروز نماید و سبب آن هم انجام یا عدم انجام یکی از اجزا باشد، به قاعده تجاوز عمل می‌شود؛ برای مثال، اگر نمازگزار در پایان نماز شک کند که نماز را به طور صحیح و در حال طهارت انجام داده یا این که هنگام ادای آن، بدون طهارت بوده است، این شک، شک بعد از فراغ است و او باید بر صحت نماز بنا گذاشته و به شک خود اعتنا نکند؛ ولی اگر شک در اثنای نماز پدید آید، مانند این که هنگام رکوع شک کند سوره را خوانده است یا نه، این شک، شک بعد از تجاوز از محل است.
[۷] بروجردی، حسین، نهایة الاصول، ص۴۲۳.
[۸] عراقی، ضیاء الدین، منهاج الاصول، ج۵، ص۳۵۵.
[۹] سجادی، جعفر، فرهنگ معارف اسلامی، ج۳، ص۴۸۷.
[۱۰] خمینی، روح الله، الرسائل، جزء ۱، ص۱۲۲.
[۱۱] رشاد، محمد، اصول فقه، ص۲۶۶.
[۱۲] طباطبایی قمی، تقی، آراؤنا فی اصول الفقه، ج۳، ص۵۷.
[۱۳] شیرازی، محمد، الوصول الی کفایة الاصول، ج۱، ص۵۲۵.
[۱۴] ولایی، عیسی، فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول، ص۲۶۱.
[۱۵] برکة، محمدسعید، الاعجاز القرآنی وجوهه و اسراره، ص۱۸۳.
[۱۶] فاضل لنکرانی، محمد، سیری کامل در اصول فقه، ج۴، ص (۴۲۰-۴۰۴).


قاعده تجاوز .

۱. ↑ نائینی، محمد حسین، اجود التقریرات، ج۲، ص۳۴۶.    
۲. ↑ نائینی، محمد حسین، اجود التقریرات، ج۲، ص۴۶۳.    
۳. ↑ روحانی، محمد، منتقی الاصول، ج۶، ص۲۶.    
۴. ↑ نائینی، محمد حسین، فوائد الاصول، ج۴، ص (۶۲۶-۶۱۸).    
۵. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، القواعد الفقهیة، ج۱، ص (۲۳۹-۲۱۲).    
۶. ↑ قدسی مهر، خلیل، الفروق المهمة فی الاصول الفقهیة، ص۱۵۸.    
۷. ↑ بروجردی، حسین، نهایة الاصول، ص۴۲۳.
۸. ↑ عراقی، ضیاء الدین، منهاج الاصول، ج۵، ص۳۵۵.
۹. ↑ سجادی، جعفر، فرهنگ معارف اسلامی، ج۳، ص۴۸۷.
۱۰. ↑ خمینی، روح الله، الرسائل، جزء ۱، ص۱۲۲.
۱۱. ↑ رشاد، محمد، اصول فقه، ص۲۶۶.
۱۲. ↑ طباطبایی قمی، تقی، آراؤنا فی اصول الفقه، ج۳، ص۵۷.
۱۳. ↑ شیرازی، محمد، الوصول الی کفایة الاصول، ج۱، ص۵۲۵.
۱۴. ↑ ولایی، عیسی، فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول، ص۲۶۱.
۱۵. ↑ برکة، محمدسعید، الاعجاز القرآنی وجوهه و اسراره، ص۱۸۳.
۱۶. ↑ فاضل لنکرانی، محمد، سیری کامل در اصول فقه، ج۴، ص (۴۲۰-۴۰۴).


فرهنگ نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، برگرفته از مقاله «قاعده فراغ».



جعبه ابزار