قحم (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قَحْم (به فتح قاف و سکون حاء) از
واژگان قرآن کریم به معنای قرار گرفتن در وسط سختى مخوف است. این واژه دارای مشتقاتی است که در
آیات قرآن به کار رفته است؛ مانند:
اِقْتِحام (به کسر الف و تاء و سکون قاف) به معنای وارد شدن به سختى،
مُقْتَحِم (به ضم میم و سکون قاف و فتح تاء و کسر حاء) به معنای وارد شونده است.
قَحْم:
قرار گرفتن در وسط سختى مخوف است.
راغب گويد: «قَحَّمَ الفرسُ فارسَهُ» يعنى:
اسب، سوار را به محل مخوفى وارد كرد.
این واژه دارای مشتقاتی است که در
آیات قرآن به کار رفته است؛ مانند:
اِقْتِحام:
طبرسی فرموده، اقتحام وارد شدن به سختى است،
(فَلَا اقْتَحَمَ الْعَقَبَةَ • وَ ما أَدْراكَ مَا الْعَقَبَةُ • فَكُّ رَقَبَةٍ) (ولى او از آن گردنه مهم نگذشت و تو چه مى‌دانى آن گردنه چيست؟! آزاد كردن برده‌اى).
در اين سه آيه
آزاد کردن بنده ورود به گردنه ناميده شده، زيرا
انفاق و گذشتن از
مال سخت است همانطور كه داخل شدن به گردنه.
مُقْتَحِم: به معنى وارد شونده است،
(هذا فَوْجٌ مُقْتَحِمٌ مَعَكُمْ لا مَرْحَباً بِهِمْ إِنَّهُمْ صالُوا النَّارِ) یعنی
ملائکه به رؤساء
گناهکاران گويند: «اين پيروان شما گروهى‌اند كه با شما وارد
عذاب می‌شوند» و رؤسا گويند: «خوش و وسعت مباد بر آنها كه آنها وارد شوندگان آتش‌اند».
در
نهج البلاغه خطبه ۱۲۳ درباره ورود به جنگ فرموده:
«فَالنَّجَاةُ لِلْمُقْتَحِمِ وَ الْهَلَكَةُ لِلْمُتَلَوِّمِ»، «
نجات براى كسى است كه به
جنگ وارد شود و
هلاکت مال متوقف از جنگ است».
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله "قحم"، ج۵، ص۲۴۴.
