قیاس مرکب
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قیاس مرکب، یک سلسله قیاس‌های متوالی است که بنحوی نتیجه هر
قیاس در قیاس بعدی مقدمه واقع شود.
این نوع قیاس آن است که نتیجه در هر قیاس را ذکر کنند، به گونه‌ای که نتیجه مقدمه اول، مقدمه برای قیاس بعدی باشد. از باب نمونه گفته می‌شود:
انسان خردمند است؛
هر خردمندی طالب کمال است؛
.:پس انسان طالب
کمال است.
انسان طالب کمال است؛
هر طالب کمال ابزارهای رسیدن به کمال را فراهم می‌کند؛
.: پس انسان ابزارهای رسیدن به کمال را فراهم می‌کند.
در این نوع قیاس نیز چند قیاس به نحو متوالی ذکر می‌شود، ولی با این تفاوت که نتیجه قیاس‌ها ذکر نمی‌شود، تنها آخرین نتیجه‌ای که از مجموع قیاس‌ها بدست می‌آید در
کلام ذکر می‌شود. البته در مواردی که قیاس موصول النتایج مصداقی از
قیاس مضمر باشد ذکر نتیجه لازم نیست. از باب نمونه گفته می‌شود:
هر شاعری احساسات قوی دارد؛
هر کسی احساسات قوی دارد از غم بی‌نوایان رنج می‌برد؛
هر کسی از
غم بی‌نوایان رنج می‌برد عاطفه قوی دارد؛
.: هر شاعری عاطفه قوی دارد.
در بیانات وارد شده از اولیای
دین نیز گفتارهای بسیاری در این قالب قیاسی می‌گنجد. در
حدیث قدسی آمده است: هر که مرا جوید می‌یابد، هر که مرا یابد دلباخته‌ام می‌شود، هر که دلباخته‌ام شود او را می‌کشم، هر که را بکشم دیه‌اش خودم هستم. (من طلبنی فقد وجدنی، و من وجدنی فقد عشقنی، و من عشقنی فقد قتلته، و من قتلته فا نا دیته).
سایت پژوهه، برگرفته از مقاله«قیاس مرکب».
