• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

قیام توابین

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


یکی از مهم‌ترین قیام‌های شیعی پس از واقعه کربلا «قیام توابین» به فرماندهی سلیمان بن صرد خزاعی می‌باشد. این قیام در روز اول
[۱] - النمازی،شیخ علی،مستدرک سفینةالبحار،مؤسسة النشرالاسلامی التابعة لجماعة المدرسین قم،ج۴،ص ۶۸.    
یا پنجم
[۲] - طقوش، محمد سهیل، دولت امویان، قم، پژوهشکده حوزه و دانشگاه،ص ۸۱-۸۰.
ربیع الثانی سال ۶۵ هجری در محلی به نام «عین الورده» صورت گرفت و به شکست قیام کنندگان منجر شد هر چند گام مهمی در پیشبرد مذهب تشیع بود و قوام این مذهب را به مرحله‌ی ثبوت رساند.
[۳] - محمد جعفری، سید حسین، تشیع در مسیر تاریخ، ترجمه سید محمدتقی آیت اللهی، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ص ۲۶۲.




در مورد اینکه چرا این قیام بلافاصله پس از حادثه عاشورا صورت نگرفت محمد سهیل طقوش می‌نویسد: «اهالی کوفه در طول حکومت عبیدالله بن زیاد ناچار شدند به آرامش تمایل پیدا کنند و علت آن این بود که فضای سیاسی، هر گونه اقدامی را در برابر نظام اجازه نمی‌داد... اما هنگامی که یزید مرد و عبیدالله بن زیاد به شام فرار کرد ... یاران حسین علیه السلام با هدف خونخواهی او به یکدیگر پیوستند».
[۴] - طقوش، محمد سهیل، دولت امویان، قم، پژوهشکده حوزه و دانشگاه ،ص۷۹.



بدون شک پشیمانی کوفیان از یاری نکردن امام حسین علیه السلام و در نتیجه شهادت آن حضرت همراه با یاران اندکش با آن وضعیت فجیع در بیابان کربلا از علل اصلی قیام می‌باشد.
الف) در این خصوص ابن اثیر می‌نویسد:«پس از آنکه کوفیان امام حسین علیه السلام را دعوت کردند و از یاری و اجابت او خودداری کردند، پشیمان شدند. آن‌ها گفتند: این ننگ هرگز زائل نمی‌شود مگر اینکه با خون خود شسته و قاتلین کشته شوند.»
[۵] - ابن اثیر، عزالدین، الکامل، ترجمه ابوالقاسم حالت، عباس خلیلی،مؤسسه مطبوعاتی علمی، ج۱۱، ص ۳۱۳-۳۱۲.

ب) سید جعفر شهیدی نیز می‌نویسد: «خواندن حسین علیه السلام با چنان شور و اصراری و پذیرفتن نایب وی با چنان گرمی و هیجان و رها کردن وی در چنگ دشمن با چنان ناجوانمردی و نامردی و از همه مهم‌تر زبونی عراق در مقابل شام، خاطر احساساتی مردم این سرزمین را آسوده نمی‌گذاشت. مردم کوفه همین که شنیدند یزید مُرده و می‌توانند نفسی بکشند از نو دست به کار شدند».
[۶] - شهیدی، سید جعفر، تاریخ تحلیلی اسلام، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، ص ۲۰۶-۲۰۵.



رهبری قیام بر عهده سلیمان بن صرد خزاعی گذاشته شد.
[۷] - ابن اثیر، عزالدین، الکامل، ترجمه ابوالقاسم حالت، عباس خلیلی،مؤسسه مطبوعاتی علمی، ج۱۱، ص ۳۱۵.
سید حسین محمد جعفری در معرفی رهبران قیام علاوه بر سلیمان بن صرد خزاعی به مسیب بن نجبه فزاری، عبدالله بن سعد بن نوفل ازدی، عبدالله بن وال تمیمی و رفاعه بن شداد بجلی اشاره می‌کند و می‌نویسد:«اینان همیشه در صف مقدم فعالیت شیعیان کوفه بوده‌اند».
[۸] - محمد جعفری، سید حسین، تشیع در مسیر تاریخ، ترجمه سید محمدتقی آیت اللهی،دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ص ۲۶۲.


۳.۱ - معرفی سلیمان بن صرد خزایی


سلیمان پسر صرد از تیره ی خزاعه که شیخ شیعیان بود گفت:«با این گناه که ما کردیم خدا را به خشم آوردیم. کسی نزد زن و فرزند خود نرود، تا خدا را خشنود سازد».
[۹] - شهیدی، سید جعفر، تاریخ تحلیلی اسلام، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، ص ۲۰۶.
سلیمان بن صرد و سایر قیام کنندگان نام «توابین» را بر خود نهادند و شعارشان خون خواهی امام حسین علیه السلام بود. هر چه توابین مقدمات کار را قبل از مرگ یزید آغاز کردند امام قیام را به دستور سلیمان به تأخیر انداختند. آن‌ها سرانجام در سال ۶۵ هجری تصمیم به قیام گرفتند و آغاز ماه ربیع الاول را زمان قیام خروج تعیین کردند.
[۱۰] - ابن اثیر، عزالدین ، الکامل، ترجمه ابوالقاسم حالت، عباس خلیلی، مؤسسه مطبوعاتی علمی ج۱۲، ص ۱۶.


۳.۲ - اختلاف نظر سلیمان با دیگران


مورخان در چگونگی قیام توابین اختلاف نظری را میان سلیمان و دیگران نقل کرده‌اند. سلیمان می‌گفت باید به شام رفت و پسر زیاد را که قاتل حسین علیه السلام است را از میان برداشت.«دیگران » می‌گفتند قاتلان «حسین» در کوفه به سر می‌برند نخست باید آنان را بکشیم. چون سلیمان بانگ خون خواهی سر داد از ۱۶۰۰۰ تن، بیش از ۴۰۰۰ هزار نفر نزد او نیامد.
[۱۱] - شهیدی، سید جعفر، تاریخ تحلیلی اسلام، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، ص ۲۰۶ به نقل از طبری، ج۷، ص ۵۴۰.
به هر حال سلیمان و سپاهیانش به سمت کربلا رفتند و در کنار قبر امام حسین علیه السلام توبه کردند،سپس به سمت شام حرکت کردندتا به عین الورده رسیدند.
[۱۲] - قمی، شیخ عباس، نفس المهموم، ترجمه شیخ محمدباقر کمره‌ای، مسجد مقدس جمکران، ص ۷۷۱-۷۶۸.



 
۱. ↑ - النمازی،شیخ علی،مستدرک سفینةالبحار،مؤسسة النشرالاسلامی التابعة لجماعة المدرسین قم،ج۴،ص ۶۸.    
۲. ↑ - طقوش، محمد سهیل، دولت امویان، قم، پژوهشکده حوزه و دانشگاه،ص ۸۱-۸۰.
۳. ↑ - محمد جعفری، سید حسین، تشیع در مسیر تاریخ، ترجمه سید محمدتقی آیت اللهی، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ص ۲۶۲.
۴. ↑ - طقوش، محمد سهیل، دولت امویان، قم، پژوهشکده حوزه و دانشگاه ،ص۷۹.
۵. ↑ - ابن اثیر، عزالدین، الکامل، ترجمه ابوالقاسم حالت، عباس خلیلی،مؤسسه مطبوعاتی علمی، ج۱۱، ص ۳۱۳-۳۱۲.
۶. ↑ - شهیدی، سید جعفر، تاریخ تحلیلی اسلام، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، ص ۲۰۶-۲۰۵.
۷. ↑ - ابن اثیر، عزالدین، الکامل، ترجمه ابوالقاسم حالت، عباس خلیلی،مؤسسه مطبوعاتی علمی، ج۱۱، ص ۳۱۵.
۸. ↑ - محمد جعفری، سید حسین، تشیع در مسیر تاریخ، ترجمه سید محمدتقی آیت اللهی،دفتر نشر فرهنگ اسلامی، ص ۲۶۲.
۹. ↑ - شهیدی، سید جعفر، تاریخ تحلیلی اسلام، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، ص ۲۰۶.
۱۰. ↑ - ابن اثیر، عزالدین ، الکامل، ترجمه ابوالقاسم حالت، عباس خلیلی، مؤسسه مطبوعاتی علمی ج۱۲، ص ۱۶.
۱۱. ↑ - شهیدی، سید جعفر، تاریخ تحلیلی اسلام، شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، ص ۲۰۶ به نقل از طبری، ج۷، ص ۵۴۰.
۱۲. ↑ - قمی، شیخ عباس، نفس المهموم، ترجمه شیخ محمدباقر کمره‌ای، مسجد مقدس جمکران، ص ۷۷۱-۷۶۸.



سایت پژوهه    



جعبه ابزار