لاتَعْدُ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
لاتَعْدُ:(وَ لا تَعْدُ عَيْنَاكَ عَنْهُمْ) «لاتَعْدُ» از
«عدا، يعدو» به معناى تجاوز كردن است،
بنابراين، مفهوم جمله اين است: «چشم از آن‌ها برمگير تا به ديگران نگاه كنى».
(وَ اصْبِرْ نَفْسَكَ مَعَ الَّذِينَ يَدْعُونَ رَبَّهُم بِالْغَدَاةِ وَالْعَشِيِّ يُرِيدُونَ وَجْهَهُ وَ لَا تَعْدُ عَيْنَاكَ عَنْهُمْ تُرِيدُ زِينَةَ الْحَيَاةِ الدُّنْيَا وَ لَا تُطِعْ مَنْ أَغْفَلْنَا قَلْبَهُ عَن ذِكْرِنَا وَ اتَّبَعَ هَوَاهُ وَكَانَ أَمْرُهُ فُرُطًا) (با كسانى باش كه
پروردگار خود را صبح و شام مى‌خوانند، و تنها رضاى او را مى‌طلبند؛ و هرگز به خاطر زيورهاى دنيا، چشمان خود را از آن‌ها برمگير. و از كسانى كه قلب‌شان را از يادمان غافل ساختيم و از هواى نفس پيروى كردند، و كارشان افراطى است، اطاعت مكن.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: اصل معناى عدو به طورى كه
راغب [۷] تصريح كرده تجاوز است. و اين تجاوز معنايى است كه در تمامى مشتقات و موارد استعمال اين ماده وجود دارد.
در
قاموس گفته: عدا الامر به معناى از اين امر تجاوز كرد مى‌باشد و عدا عن الامر به معناى ترك اين امر كرد است
[۸] . و بنا بر اين، معناى جمله مورد بحث اين مى‌شود كه: ديدگانت را از آنان مبر (يعنى رهايشان مكن) و ديدگانت تركشان نكند، و خلاصه براى خاطر زينت حيات دنيا اينان را رها مكن.
و ليكن بعضى
[۹] گفته‌اند: اگر كلمه مزبور يعنى تعد به معناى تجاوز بود هرگز با حرف عن متعدى نمى‌شد، زيرا تجاوز هيچ وقت با اين حرف متعدى نمى‌شود، مگر آن‌كه به معناى عفو باشد، و لذا
زمخشری در
کشاف گفته: در جمله
(وَ لا تَعْدُ عَيْناكَ عَنْهُمْ) چون متضمن معناى نبا و علاء است كه وقتى گفته مى‌شود نبت عنه عينه و علت عنه عينه معنايش اين است كه چشمش خواست آن را ببيند نتوانست لذا به اين مناسبت و براى افاده اين معناى ضمنى با لفظ عن متعدى گرديد، و اگر اين نبود جا داشت بفرمايد: و لا تعدهم عيناك.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان: )
طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان
طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی
طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان
طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، بر گرفته از مقاله «لاتَعْدُ»، ص۴۷۵.
