• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

لفظ مرتجل

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



لفظ مستعمَل در معنایی غیر از معنای اوّل، بدون متروک شدن معنای اوّل را لفظ مرتجل گویند.



لفظ مرتجل، از اقسام لفظ متعدد المعنی است، و در تعریف آن اختلاف وجود دارد.
برخی گفته‌اند: لفظ مرتجل لفظی است که برای معنایی وضع شده، سپس در معنای دیگر بدون لحاظ مناسبت استعمال گردیده و استعمالش در آن معنا غلبه پیدا کرده است.
برخی دیگر می‌گویند: لفظ مرتجل نخست برای معنایی وضع شده و سپس برای معنایی دیگر استعمال و برای آن نیز وضع شده است.
بیش تر اَعلام شخصی مرتجل هستند، مانند لفظ اسد که نخست برای معنای شیر، وضع شده و سپس اسم کسی قرار داده شده است.


لفظ منقول و مرتجل، مانند هم هستند، با این تفاوت که اوّلا: معنای اول در منقول مهجور می‌شود، اما در مرتجل مهجور نمی‌شود، ثانیاً: میان معنای اول و دوم در منقول مناسبت وجود دارد؛ بر خلاف مرتجل.
[۵] فخر رازی، محمد بن عمر، المحصول فی علم اصول الفقه، ج۱، ص۲۲۸.
[۶] جرجانی، محمد بن علی، کتاب التعریفات، ص۹۱.
[۷] مظفر، محمد رضا، المنطق، ص۴۰.



۱. صاحب معالم، حسن بن زین الدین، معالم الدین و ملاذ المجتهدین، ص۳۴.    
۲. صاحب معالم، حسن بن زین الدین، معالم الدین و ملاذ المجتهدین، ص (۳۵-۳۴).    
۳. علامه حلی، حسن بن یوسف، مبادی الوصول الی علم الاصول، ص۶۲.    
۴. رشتی، حبیب الله بن محمد علی، بدایع الافکار، ص (۵۵-۵۴).    
۵. فخر رازی، محمد بن عمر، المحصول فی علم اصول الفقه، ج۱، ص۲۲۸.
۶. جرجانی، محمد بن علی، کتاب التعریفات، ص۹۱.
۷. مظفر، محمد رضا، المنطق، ص۴۰.



فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، برگرفته از مقاله «لفظ مرتجل».



جعبه ابزار