لوح
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلمه «لوح» به معنای صفحه‌ای است چوبین یا استخوانی پهن شده که در روزگار
قدیم بر آن می‌نوشته‌اند.
در اصطلاح دینی، مرتبه‌ای است که حقایق
جهان هستی را بر آن نوشته‌اند.
آنچه در متن کائنات روی می‌دهد، مطابق است با آنچه در لوح نوشته‌اند.
وجود تفصیلی موجودات که بر لوح نوشته آمده‌اند، به واسطه
قلم افاضه می‌شود. (قلم) حقایق ثبت شده بر لوح، مجرد از ماده‌اند و در عالم غیب جای دارند، و در
زمان مقرر تحقق می‌یابند.
در
روایت است که قلم به لوح گزارش می‌دهد و لوح، هر آنچه را از قلم گرفته است، به اسرافیل می‌رساند و
اسرافیل نیز به میکائیل بازمی دهد و او نیز به
جبرئیل . سپس جبرئیل، آنچه را گرفته است، به
پیامبران الهی علیه‌السّلام می‌رساند.
روایات فراوانی درباره لوح در دست است که تعبیرهای آنها مختلف است. از برخی روایات برمی آید که لوح، نور یا
فرشته است.
در پاره‌ای روایات آمده است که لوح، چیزی است سفیدتر و درخشنده تر از
نقره و
یاقوت که بر آن هر آنچه را تا
قیامت روی می‌دهد، نوشته‌اند.
در حدیثی دیگر آمده است که
خداوند لوحی از در سفید آفریده است با جلدی از زبرجد سبز که خطوط روی آن از نور است و خداوند روزی سیصد و شصت بار به آن می‌نگرد و زنده می‌کند و می‌میراند و می‌آفریند و روزی می‌دهد و عزیز می‌دارد و خوار می‌سازد و هر چه می‌خواهد، می‌کند.
پاره‌ای از این تعابیر، جنبه تمثیلی دارند تا از گذر تمثیل‌های مادی، امور معنوی و غیر مادی، به فهم مردم، آسان درآیند.
در منابع دینی به دو لوح اشاره شده است:
در منابع دینی از دو لوح نام آمده است که یکی از آنها «
لوح محفوظ » است. بنابر آیات قرآنی، هر آنچه در عالم وجود دارد، از پیش در لوح محفوظ یا «کتاب مبین» ثبت شده است و همه جزئیاتی که در عالم هستی تحقق می‌یابند، از روز ازل در این کتاب مضبوطاند.
لوحی است که حوادث
جهان در آن ثبت است؛ اما تغییر و تبدیل می‌پذیرد. آنچه در لوح محو و اثبات آمده، می‌تواند دچار تغییر و دگرگونی شود. این تغییر بر اثر عواملی پیش می‌آید که مانع تحقق حوادث می‌شوند. در
قرآن کریم نیز از این لوح یاد شده است.
تفاوت دو لوح در این است که آنچه وقوعش قطعی است و مربوط به علل تامه موجودات است، در لوح محفوظ آمده است؛ اما آنچه مربوط به علل ناقصه و حوادث مشروط است، در
لوح محو و اثبات ثبت شده است.
قرآن کریم با نام‌های دیگری نیز از لوح محفوظ یاد کرده است:
کتاب مبین،
امام مبین،
ام الکتاب،
کتاب حفیظ،
کتاب مکنون
و کتاب مسطور.
برخی مفسران کتاب مبین را عبارت از
علم پروردگار دانسته‌اند؛ بدین معنا که همه موجودات در علم بی پایان الهی ثبت شده‌اند. بنابراین
تفسیر ، لوح محفوظ، همان صفحه
علم خداوند است.
فرهنگ شیعه، ج۱، ص۳۹۳، برگرفته از مقاله«لوح».
