• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

مبارک بن حسن شهرزوری

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: مبارک بن حسن شهرزوری


مبارک بن حسن شهرزوری (۴۶۲ ـ ۵۵۰ هـ.ق) عالم دینی، قاری قرآن و محدث بغدادی اصالتاً از شهرزور بود.
او تمام عمر خود را در بغداد گذراند و به شیخ القرای زمان خود مشهور شد.
وی در قرائت، تجوید قرآن و همچنین اختلاف روایات حدیث تبحر داشت و شاگردان بسیاری تربیت کرد، از جمله سمعانی و ابن عساکر.
دو اثر مهم ایشان در زمینه دانش قرائت قرآن، المصباح الزاهر و الذخائر هستند.
او پس از ۸۸ سال زندگی در سال ۵۵۰ (هجری قمری) در بغداد درگذشت و در قبرستان باب حرب به خاک سپرده شد.


ابوالکرم مبارک بن حسن بن احمد بن علی شَهرزوری بغدادی
[۱] ابن دمیاطی، احمد بن ایبک، المستفاد من ذیل تاریخ بغداد، ص۱۶۸.    
[۲] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۸۲۲.    
[۳] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۸، ص۱۷۱.    
[۴] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۲۶۹.    
[۵] مزی، یوسف بن عبدالرحمن، تهذیب الکمال، ج۲۶، ص۹۴.    
[۶] سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۸، ص۱۸۱.    
[۷] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۲۰، ص۲۸۹.    
[۸] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۷، ص۴۱۲.    
[۹] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۲.    
از دانشمندان قرن ششم (هجری قمری) که در ربیع‌الثانی سال ۴۶۲ (هجری قمری) زاده شد.
[۱۰] ابن دمیاطی، احمد بن ایبک، المستفاد من ذیل تاریخ بغداد، ص۱۶۹.    
[۱۱] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۸، ص۱۷۱.    
[۱۲] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۲۶۹.    
وی از ناحیه شَهرزور بود، اما در بغداد می‌زیست؛ از این رو به شَهرزوری بغدادی شهرت یافت.
از گزارش‌های موجود برمی‌آید مبارک بن حسن همه عمر خود را در بغداد گذراند.
او دینداری شایسته، دانشمندی فاضل و ادیبی نیک روش بود که از دانش قرائت قرآن و تجوید بهره فراوان داشت و شیخ القرای دوره و دیار خود به شمار می‌رفت.
[۱۳] ابن دمیاطی، احمد بن ایبک، المستفاد من ذیل تاریخ بغداد، ص۱۶۸.    
[۱۴] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۲۶۹.    
همه گزارش‌های موجود از او به «مقری» یاد کرده‌اند.
[۱۵] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۸، ص۱۷۱.    
[۱۶] ابن دمیاطی، احمد بن ایبک، المستفاد من ذیل تاریخ بغداد، ص۱۶۸.    
وی افزون بر این‌که اختلاف قرائات قرآن را به خوبی می‌دانست، در اختلاف روایات نیز تبحر داشت.
[۱۷] ابن دمیاطی، احمد بن ایبک، المستفاد من ذیل تاریخ بغداد، ص۱۶۹.    
احادیث بسیاری را از استادان خود شنیده، به خط خود آن‌ها را نوشته و دارای چندین اصل روایی بود.
[۱۸] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۲۰، ص۲۹۰.    
[۱۹] سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۸، ص۱۸۲.    
[۲۰] ابن دمیاطی، احمد بن ایبک، المستفاد من ذیل تاریخ بغداد، ص۱۶۸.    
بعضی روایت‌هایی که وی نقل کرده، در فضیلت اهل بیت (علیهم‌السلام) و بیشتر آن‌ها درباره برتری حضرت علی (علیه‌السلام) است.
[۲۱] حسینی میلانی، علی، نفحات الازهار، ج۱۹، ص۹۰.    
[۲۲] مرعشی، شهاب‌الدین، شرح احقاق الحق، ج۶، ص۵۴۸.    

احمد در حدیث و قرائت علاوه بر شاگردی پدر، از استادانی چون ابوالمعالی دباس،
[۲۳] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۱۳، ص۲۷۹.    
[۲۴] ابن دمیاطی، احمد بن ایبک، المستفاد من ذیل تاریخ بغداد، ص۱۶۸.    
عبدالمهیمن بن حسینی،
[۲۵] ابن نجار بغدادی، محمد بن محمود، ذیل تاریخ بغداد، ص۱۰۷.    
علی بن منصور بن عبدالملک، رزق‌اللّه تمیمی بغدادی،
[۲۶] ابن دمیاطی، احمد بن ایبک، المستفاد من ذیل تاریخ بغداد، ص۱۶۸.    
احمد بن مبارک و ابونصر احمد بن علی هاشمی بهره گرفت.

مبارک شاگردان بسیاری را در این زمینه تربیت کرد از جمله:
[۲۷] اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق(ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۶، ص۳۰۹.    
سمعانی صاحب کتاب الانساب که در بغداد از ابوالکرم علم آموخت.
[۲۸] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۲۰، ص۲۸۹.    
ابن عساکر در سراسر این اثر بزرگ خود روایت‌های بسیاری از استادش مبارک بن حسن گزارش کرده است.
محمد بن عبداللّه بن احمد معروف به رشیدی از آخرین شاگردان ابوالکرم بود که قرائت‌های خود را بر استادش عرضه کرد.
[۲۹] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۴۴، ص۴۲۲.    

ابوالکرم این عالم دینی افزون بر روایت‌های فراوان، دو اثر در زمینه دانش قرائت قرآن بر جای نهاد،
[۳۰] ابن دمیاطی، احمد بن ایبک، المستفاد من ذیل تاریخ بغداد، ص۱۶۸.    
که عبارت‌اند از:
• المصباح الزاهر فی القرائات العشرة البواهر؛
[۳۱] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۲.    
[۳۲] ابن دمیاطی، احمد بن ایبک، المستفاد من ذیل تاریخ بغداد، ص۱۶۸.    
[۳۳] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۸، ص۱۷۱.    
[۳۴] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۲۶۹.    
• الذخائر فی القرائات.
[۳۵] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۲.    
[۳۶] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۸۲۲.    
[۳۷] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۸، ص۱۷۱.    

شهرزوری پس از ۸۸ سال، سرانجام در ۲۲ ذی‌الحجه سال ۵۵۰ (هجری قمری) از دنیا رفت و در گورستان باب حرب بغداد دفن شد.
[۳۸] سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۸، ص۱۸۲.    
[۳۹] ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۲۰، ص۲۹۱.    
[۴۰] ابن دمیاطی، احمد بن ایبک، المستفاد من ذیل تاریخ بغداد، ص۱۶۹.    
[۴۱] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۸۲۲.    
[۴۲] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۸، ص۱۷۱.    
[۴۳] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۲۶۹.    
(دیگر منابع:
[۴۴] اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق(ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۶، ص۳۰۹.    
[۴۵] متقی هندی، علی بن حسام‌الدین،کنز العمال، ج۱۴، ص۱۵.
[۴۶] امین، سید حسن، مستدرکات اعیان الشیعه، ج۳، ص۱۶۰.
[۴۷] ابن دمیاطی، احمد بن ایبک، المستفاد من ذیل تاریخ بغداد، ص۱۶۸.    
[۴۸] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۸۲۲.    
[۴۹] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۸، ص۱۷۱.    
[۵۰] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۲۶۹.    
[۵۱] مزی، یوسف بن عبدالرحمن، تهذیب الکمال، ج۲۶، ص۹۴.    
[۵۲] ذهبی، محمد بن احمد، تذکرة الحفاظ، ج۴، ص۶۰.    
[۵۳] حياة انصاری، محمد، الفضائل العددیة، ص۵۴.
[۵۴] مطیعی، محمد بخیت، تطهیر الفؤاد، ص۱۸.    
[۵۵] ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، تغلیق التعلیق، ج۳، ص۲۸۴.    
)
۱. ↑ ابن دمیاطی، احمد بن ایبک، المستفاد من ذیل تاریخ بغداد، ص۱۶۸.    
۲. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۸۲۲.    
۳. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۸، ص۱۷۱.    
۴. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۲۶۹.    
۵. ↑ مزی، یوسف بن عبدالرحمن، تهذیب الکمال، ج۲۶، ص۹۴.    
۶. ↑ سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۸، ص۱۸۱.    
۷. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۲۰، ص۲۸۹.    
۸. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۷، ص۴۱۲.    
۹. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۲.    
۱۰. ↑ ابن دمیاطی، احمد بن ایبک، المستفاد من ذیل تاریخ بغداد، ص۱۶۹.    
۱۱. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۸، ص۱۷۱.    
۱۲. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۲۶۹.    
۱۳. ↑ ابن دمیاطی، احمد بن ایبک، المستفاد من ذیل تاریخ بغداد، ص۱۶۸.    
۱۴. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۲۶۹.    
۱۵. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۸، ص۱۷۱.    
۱۶. ↑ ابن دمیاطی، احمد بن ایبک، المستفاد من ذیل تاریخ بغداد، ص۱۶۸.    
۱۷. ↑ ابن دمیاطی، احمد بن ایبک، المستفاد من ذیل تاریخ بغداد، ص۱۶۹.    
۱۸. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۲۰، ص۲۹۰.    
۱۹. ↑ سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۸، ص۱۸۲.    
۲۰. ↑ ابن دمیاطی، احمد بن ایبک، المستفاد من ذیل تاریخ بغداد، ص۱۶۸.    
۲۱. ↑ حسینی میلانی، علی، نفحات الازهار، ج۱۹، ص۹۰.    
۲۲. ↑ مرعشی، شهاب‌الدین، شرح احقاق الحق، ج۶، ص۵۴۸.    
۲۳. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۱۳، ص۲۷۹.    
۲۴. ↑ ابن دمیاطی، احمد بن ایبک، المستفاد من ذیل تاریخ بغداد، ص۱۶۸.    
۲۵. ↑ ابن نجار بغدادی، محمد بن محمود، ذیل تاریخ بغداد، ص۱۰۷.    
۲۶. ↑ ابن دمیاطی، احمد بن ایبک، المستفاد من ذیل تاریخ بغداد، ص۱۶۸.    
۲۷. ↑ اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق(ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۶، ص۳۰۹.    
۲۸. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۲۰، ص۲۸۹.    
۲۹. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۴۴، ص۴۲۲.    
۳۰. ↑ ابن دمیاطی، احمد بن ایبک، المستفاد من ذیل تاریخ بغداد، ص۱۶۸.    
۳۱. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۲.    
۳۲. ↑ ابن دمیاطی، احمد بن ایبک، المستفاد من ذیل تاریخ بغداد، ص۱۶۸.    
۳۳. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۸، ص۱۷۱.    
۳۴. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۲۶۹.    
۳۵. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۲.    
۳۶. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۸۲۲.    
۳۷. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۸، ص۱۷۱.    
۳۸. ↑ سمعانی، عبدالکریم بن محمد، الانساب، ج۸، ص۱۸۲.    
۳۹. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۲۰، ص۲۹۱.    
۴۰. ↑ ابن دمیاطی، احمد بن ایبک، المستفاد من ذیل تاریخ بغداد، ص۱۶۹.    
۴۱. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۸۲۲.    
۴۲. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۸، ص۱۷۱.    
۴۳. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۲۶۹.    
۴۴. ↑ اللجنة العلمیة فی مؤسسة الإمام الصادق(ع)، موسوعة طبقات الفقهاء، ج۶، ص۳۰۹.    
۴۵. ↑ متقی هندی، علی بن حسام‌الدین،کنز العمال، ج۱۴، ص۱۵.
۴۶. ↑ امین، سید حسن، مستدرکات اعیان الشیعه، ج۳، ص۱۶۰.
۴۷. ↑ ابن دمیاطی، احمد بن ایبک، المستفاد من ذیل تاریخ بغداد، ص۱۶۸.    
۴۸. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۸۲۲.    
۴۹. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۸، ص۱۷۱.    
۵۰. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۵، ص۲۶۹.    
۵۱. ↑ مزی، یوسف بن عبدالرحمن، تهذیب الکمال، ج۲۶، ص۹۴.    
۵۲. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تذکرة الحفاظ، ج۴، ص۶۰.    
۵۳. ↑ حياة انصاری، محمد، الفضائل العددیة، ص۵۴.
۵۴. ↑ مطیعی، محمد بخیت، تطهیر الفؤاد، ص۱۸.    
۵۵. ↑ ابن حجر عسقلانی، احمد بن علی، تغلیق التعلیق، ج۳، ص۲۸۴.    


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «مبارک بن حسن شهرزوری»، ج۴، ص۲۷۱.


رده‌های این صفحه : درگذشتگان سال 550 (قمری) | زادگان سال 462 (قمری) | شخصیت‌های قرن 6 (قمری) | علمای قرن 6 (قمری) | قاریان قرن 6 (قمری) | مؤلفان قرن 6 (قمری) | محدثان قرن 6 (قمری)
جعبه ابزار