• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

مبارک بن مبارک حداد

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





مبارک بن مبارک حداد (۵۰۹ ـ ۵۹۶ هـ.ق) قاری، محدث و امام جماعت مسجد جامع واسط بود.
دانش قرائت را نزد پدر و استادانی چون سبط الخیاط و ابن الحصین فرا گرفت.
در صدای خوش، دقت در ادا و مهارت در قرائات عشر شهرت داشت.
دو بار به بغداد سفر کرد و بیش‌تر عمرش را در واسط گذراند.
شاگردانی چون ابن دُبیثی، ابن بطریق و ابن اثیر از او روایت کرده‌اند.
تنها اثر باقی‌مانده‌اش الخِیَرة فی القراءات العشر در زمینه دانش قرائت قرآن است.
او در ۱۷ رمضان ۵۹۶ (هجری قمری) در واسط درگذشت.



ابوجعفر مبارک بن مبارک بن احمد بن زُریق حداد واسطی در سال ۵۰۹ (هجری قمری)، احتمالاً در واسط عراق زاده شد. پدرش ابوالفتح از عالمان، حافظان و قاریان بنام آن زمانه به شمار می‌رفت. هر دو در نام، لقب، نسبت و ویژگی‌هایی چون قاری و امام جماعت یکی بودند.
به همین دلیل برخی همانند حاجی خلیفه به اشتباه کنیه پدر (ابوالفتح) را برای پسر (ابوجعفر) به کار برده و کتاب خیرة را به پدر نسبت داده‌اند؛ درحالی که این کتاب از آن پسر است. او در دیار خود به صدق و دینداری شهرت داشت و از عالمان بزرگ آن عصر محسوب می‌شد. وی امام جماعت مسجد جامع شهر واسط بود و بیشترین عمرش را در این شهر گذراند.
[۲۰] ابن بطریق، یحیی بن حسن، العمده، ص۲۱.
بارزترین ویژگی این دانشمند مسلمان، آشنایی با دانش قرائت قرآن بود.
ذهبی به نقل از ابن نجار، او را از قاریان بزرگی برشمرده که دانش قرائت را به خوبی می‌دانسته، کلمات و حروف را به نیکی جاری می‌کرده، صدایی زُلال و زیبا داشته و عصاره دانشمندان و بزرگان این عرصه بوده است.


ابوجعفر برابر گزارش‌های موجود، دوبار به شهر بغداد سفر کرد: یکی در ۲۳ سالگی و در سال ۵۳۲ (هجری قمری)، دیگری در سال ۵۸۸ (هجری قمری) که ۷۹ سال از عمرش می‌گذشت.


مبارک بن مبارک علم قرائت قرآن را از پدرش و افرادی چون ابومحمد سبط الخیاط، حسن بن ابراهیم فارقی، صر بن محمد بن مُخلد، ابوعبداللّه جلابی، مبارک بن نغوبا، ابوطالب بن یوسف و ابن الحصین آموخت.


ابوجعفر علاوه بر قرائت، به دانش حدیث نیز توجه داشت و به ترویج آن می‌پرداخت.
[۲۹] ذهبی، محمد بن احمد، مختصر تاريخ ابن الدبيثی، ص۳۴۲
او شاگردان بسیاری را نیز در این عرصه پروراند: ابن بطریق در دو کتاب العمده و خصائص وحی المبین از ابوجعفر مقری خبر نقل کرده است.
[۳۴] ابن بطریق، یحیی بن حسن، العمده، ص۲۱.
ابن اثیر نویسنده کتاب اسد الغابه و ابن دُبیثی نویسنده و تاریخ‌نگار که خبر و حدیث بسیار از استادش نقل کرده و قرائت‌هایش را نیز بر او خوانده است.
[۳۶] ذهبی، محمد بن احمد، مختصر تاريخ ابن الدبيثی، ص۳۴۲


واسطی تنها اثری که به او نسبت داده‌اند، اثری در زمینه دانش قرائت قرآن با عنوان الخیرة فی القرائات العشر بوده است.

حداد در هفدهم رمضان سال ۵۹۶ (هجری قمری) در شهر واسط درگذشت.
[۴۰] ذهبی، محمد بن احمد، مختصر تاريخ ابن الدبيثی، ص۳۴۲



۱. کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۸، ص۱۷۰.    
۲. ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۵۳۵.    
۳. بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۲.    
۴. ابن بطریق، یحیی بن حسن، خصائص وحی المبین، ص۵۸.    
۵. ابن اثیر، علی بن محمد، اسد الغابه، ج۳، ص۳۲.    
۶. ابن اثیر، علی بن محمد، اسد الغابه، ج۳، ص۳۲.    
۷. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۲۱، ص۳۲۷.    
۸. ابن جزری، محمد بن محمد، غایة النهایه، ج۲، ص۴۱.    
۹. حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۷۲۸.    
۱۰. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۸، ص۱۳۱.    
۱۱. ذهبی، شمس الدین، مختصر تاریخ ابن الدبیثی، ص۳۲۴.    
۱۲. ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره، ج۶، ص۱۵۹.    
۱۳. کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۸، ص۱۷۰.    
۱۴. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۸، ص۱۳۱.    
۱۵. ذهبی، محمد بن احمد، مختصر تاریخ ابن الدبیثی، ص۳۲۴.    
۱۶. حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۷۲۸.    
۱۷. ابن جزری، محمد بن محمد، غایة النهایه، ج۲، ص۴۱.    
۱۸. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۲۱، ص۳۲۸.    
۱۹. ابن اثیر، علی بن محمد، اسد الغابه، ج۵، ص۳۷۵.    
۲۰. ابن بطریق، یحیی بن حسن، العمده، ص۲۱.
۲۱. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۲۱، ص۳۲۸.    
۲۲. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۴۲، ص۲۷۰.    
۲۳. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۴۲، ص۲۷۰.    
۲۴. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۴۲، ص۲۷۰.    
۲۵. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۴۲، ص۲۷۰.    
۲۶. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۴۲، ص۲۷۰.    
۲۷. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۴۲، ص۲۷۰.    
۲۸. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۴۲، ص۲۷۱.    
۲۹. ذهبی، محمد بن احمد، مختصر تاريخ ابن الدبيثی، ص۳۴۲
۳۰. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۴۲، ص۲۷۱.    
۳۱. ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۵۳۵.    
۳۲. کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۸، ص۱۷۰.    
۳۳. ابن بطریق، یحیی بن حسن، خصائص وحی المبین، ص۵۸.    
۳۴. ابن بطریق، یحیی بن حسن، العمده، ص۲۱.
۳۵. ابن اثیر، علی بن محمد، اسد الغابه، ج۳، ص۳۲.    
۳۶. ذهبی، محمد بن احمد، مختصر تاريخ ابن الدبيثی، ص۳۴۲
۳۷. ابن جزری، محمد بن محمد، غایة النهایه، ج۲، ص۴۱.    
۳۸. بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۲.    
۳۹. کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۸، ص۱۷۰.    
۴۰. ذهبی، محمد بن احمد، مختصر تاريخ ابن الدبيثی، ص۳۴۲
۴۱. بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۲.    
۴۲. کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۸، ص۱۷۰.    
۴۳. ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۵۳۵.    
۴۴. ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره، ج۶، ص۱۵۹.    
۴۵. کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۸، ص۱۷۰.    
۴۶. ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۵۳۵.    
۴۷. بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۲.    



• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «مبارک بن مبارک حداد»، ج۴، ص۲۷۱.






جعبه ابزار