• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

مجد (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف




مَجْد (به فتح میم و سکون جیم) از واژگان نهج البلاغه به معنای بزرگوارى، مقام و مرتبه است. از مشتقات این کلمه در نهج البلاغه؛ تَمْجِيد ( به فتح تاء و سکون میم) به معنای عظيم شمردن و والا مقام دانستن است. مَجْداء (به فتح میم و سکون جیم) جمع ماجد است به معنى ذو المجد است. تَماجيد (به فتح تاء) به معنای ثناگویى با مجد و عظمت است. این کلمه پنج بار در نهج‌ البلاغه آمده است.



مَجْد به معنای بزرگوارى، مقام و مرتبه است.
«المجد: السعة فى الكرم و الجلال»
اقرب الموارد گويد: «المجد: العزّ و الرفعة»


حضرت علی (علیه‌السلام) درباره حق تعالی فرموده: «عَزِيزَ الْجُنْدِ، عَظِيمَ الْـمَجْدِ» «لشكرش قوى و مقامش بزرگ است» (شرح‌های خطبه: )

۲.۱ - تمجید

تَمْجِيد به معنای عظيم شمردن و والا مقام دانستن است.
در جایی دیگر درباره حق تعالى فرموده:«وَ نُؤْمِنُ بِه إِيمَانَ مَنْ رَجَاهُ مُوقِناً...وَ أَخْلَصَ لَهُ مُوَحِّداً، وَعَظَّمَهُ مُمَجِّداً» يعنى «بندگى را براى او خالص كرده و موحّد است و او را عظيم كرده و بزرگ شمرده در حال ثناخوانى و داراى مرتبه دانستن.» (شرح‌های خطبه: )

۲.۲ - تماجید

تَماجيد به معنای ثناگویى با مجد و عظمت است. در لغت آمده: «و هو تعالى اهل التماجِيد: اى الثناء بالمجد»
حضرت درباره ملائكه فرموده: «وَ فَتَحَ لَهُمْ أَبْوَاباً ذُلُلاً إِلى تَمَاجِيدِهِ، وَ نَصَبَ لَهُمْ مَنَاراً وَاضِحَةً عَلَى أَعْلاَمِ تَوْحِيدِهِ» «و بازكرده براى آنها درهاى آسانى به ثنا خوانيش با مجد و نصب كرده براى آن‌ها مناره‌هاى آشكارى براى علایم توحيدش.» (شرح‌های خطبه: )

۲.۳ - مجداء

مَجْداء جمع ماجد است به معنى ذو المجد است.
چنان كه حضرت فرموده: «فَإنْ كَانَ لاَ بُدَّ مِنَ الْعَصَبِيَّةِ، فَلْيَكُنْ تَعَصُّبُهُمْ لِمَكَارِمِ الْخِصَالِ، وَمَحَامِدِ الاَْفْعَالِ، وَ مَحَاسِنِ الاُْمُورِ، الَّتِي تَفَاضَلَتْ فِيهَا الْـمُجَدَاءُ وَ النُّجَدَاءُ مِنْ بُيُوتَاتِ الْعَرَبِ» ( و اگر قرار است تعصّبى در كار باشد بايد به خاطر اخلاق پسنديده، افعال نيک و كارهاى خوب باشد، همان افعال و امورى كه افراد با شخصيّت و شجاعان خاندان عرب و سران قبايل در آنها برترى مى‌جستند.) (شرح‌های خطبه: )
نَجْداء جمع نجيد يعنى صاحب فضيلت و شجاعت است.


این کلمه پنج بار در نهج‌ البلاغه آمده است.


۱. قرشی بنایی،علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۹۶۳.    
۲. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۳، ص۱۴۲.    
۳. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، دار القلم، ص۷۶۰.    
۴. شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۵، ص۱۶۱.    
۵. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۴۳۷، خطبه ۱۹۰.    
۶. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ص۱۵۳، خطبه ۱۸۵.    
۷. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۲۸۰، خطبه ۱۹۰.    
۸. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۳۷، خطبه ۱۹۰.    
۹. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۳۵۲.    
۱۰. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۳۵۴.    
۱۱. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۷، ص۲۹۶.    
۱۲. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۱، ص۱۹۰.    
۱۳. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۳، ص۱۱۰.    
۱۴. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۴۰۴، خطبه ۱۸۲.    
۱۵. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ص۱۲۵، خطبه ۱۷۰.    
۱۶. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۲۶۰، خطبه ۱۸۲.    
۱۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۰۳، خطبه ۱۹۰.    
۱۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۶۹۹.    
۱۹. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۷۰۳.    
۲۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۷، ص۳۲.    
۲۱. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۰، ص۳۰۵.    
۲۲. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۰، ص۷۶.    
۲۳. شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیة و الشوارد، ج۵، ص۱۶۲.    
۲۴. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۱۹۰، خطبه ۹۰.    
۲۵. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ص۱۶۸، خطبه ۸۹.    
۲۶. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۲۹، خطبه ۹۱.    
۲۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۸۷، خطبه ۹۱.    
۲۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۷۴۳.    
۲۹. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۷۵۰.    
۳۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۴، ص۱۰۷.    
۳۱. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۶، ص۳۸۵.    
۳۲. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۶، ص۴۲۳.    
۳۳. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۴۶۵، خطبه ۱۹۲.    
۳۴. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الإستقامة، ص۱۷۵، خطبه ۱۸۷.    
۳۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۲۹۵، خطبه ۱۹۰.    
۳۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۶۱، خطبه ۱۹۲.    
۳۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۴۸۹.    
۳۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۴۹۵.    
۳۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۷، ص۴۴۸.    
۴۰. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۱، ص۳۶۷.    
۴۱. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۳، ص۱۶۷.    



قرشی بنایی،علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «مجد»، ج۲، ص۹۶۳.    






جعبه ابزار