محمد آجری(خام)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
آجُرّي، ابوبكر محمد بن حسين بن عبدالله (ح ۲۸۰ـ۳۶۰ق/۸۹۳ ـ۹۷۱م)، فقيه و محدث. در محلة درب الآجر در غرب بغداد زاده شد. بيشتر رجال‌شناسان، مذهب او را شافعي گفته‌اند، اما برخي نيز وي را حنبلي دانسته‌اند. مشايخ او در حديث ابومسلم كَجّي، ابوشعيب حَرّاني، احمد بن يحيي حُلْواني، جعفر بن محمد فاريابي، مُفضّل بن محمد جندي، احمد بن حسن بن عبدالجبار صوفي و گروهي ديگر بوده‌اند، و كساني چون علي بن بشران، عبدالملك بن بشران، علي بن احمد بن عمر المقري‌ء و ابونعيم اصفهاني از او روايت كرده‌اند. وي تا ۳۳۰ق/۹۴۲م در بغداد حديث گفت و سپس به مكه رفت و مجاور شد و تا پايان عمر در آنجا به نقل حديث اشتغال داشت. بروكلمان و سزگين از او با نام محمد بن حسين بن علي ياد كرده‌اند كه ظاهراً خطاست. سزگين از او با نام محمد بن حسين بن علي ياد كرده‌اند كه ظاهراً خطاست. سزگين آثار زير را از او نام برده كه نسخه‌هاي خطي آنها در مراكزي كه ذيلاً ياد مي‌شود، باقي است: ۱. اربعون حديثاً، لندبرگ، بريل (ليدن، هلند)؛ ۲. فرض طلب العلم، برلين؛ ۳. اخلاق العلماء عاشر افندي (استانبول)؛ ۴. اخبار عمر بن عبدالعزيز، ظاهريه (دمشق)؛ ۵. كتاب الغرباء (من المؤمنين)، ظاهريه (دمشق)؛ ۶. التصديق بالنظر الي الله في الآخره و ما اعدّ لاوليائه، ظاهريه (دمشق)؛ ۷. تحريم النّرد و الشطرنج و الملاهي، ظاهريه (دمشق)؛ ۸. كتاب اخلاق حمله القران، برلين، عاشر افندي (استانبول)، راغب پاشا (استانبول)، ظاهريه (دمشق)؛ ۹. كتاب الشريعه، آصفيه، حديث، ظاهريه (دمشق)، حديث؛ ۱۰. ماورد في ليله النصف من شعبان، دارالكتب (قاهره)، حديث؛ ۱۱. وصول المشتاقين و نزهه المستمعين، اولو جامع بورسه (تركيه)؛ ۱۲. جزء فيه مسأله الجهر بالقرآن في الطواف، دارالكتب (قاهره)، حديث؛ ۱۳. ادب النفوس، ظاهريه (دمشق)، حديث؛ ۱۴. جزء فيه حكايات الشافعي و غيره، ظاهريه (دمشق)؛ ۱۵. الفوائد المنتخبه، ظاهريه، مجمع (دمشق).
مآخذ: ابن اثير، عزالدين، الكامل، بيروت، دارصادر، ۱۴۰۲ق، ۸/۳۱۷؛ ابن تغري بردي، يوسف، النجوم الزاهره، قاهره، دارالكتب، ۴/۶۰؛ ابن جوزي، عبدالرحمان، صفوه الصفوه، به كوشش محمود فاخوري، بيروت، دارالمعرفه، ۱۹۷۹م، ۲/۴۷۰ـ۴۷۱؛ ابن خلكان، احمد بن محمد، وفيات الاعيان، به كوشش احسان عباس، بيروت، دارصادر، ۴/۲۹۲ـ۲۹۳؛ ابن عماد حنبلي، عبدالحي، شذرات الذهب، قاهره، مكتبه‌القدس، ۱۳۵۰ق، ۳/۳۵؛ اسنوي، جمال‌الدين، طبقات الشافعيه، بغداد، مطيعه الارشاد، ۱۳۹۰ق، ص ۷۹؛ بروكلمان (آلماني)، ۱/۱۷۳، ذيل ۱/۲۷۴؛ بستاني (بطرس)؛ بغدادي، اسماعيل پاشا، ايضاح المكنون، استانبول، ۱۳۶۴ق، ص ۲۳۵؛ همو، هديه‌العارفين، استانبول، ۱۹۵۱م، ص ۴۶ـ۴۷؛ حاجي خليفه، كشف‌الظنون، استانبول، ۱۹۴۱م، ۱/۲۸، ۳۷، ۵۲۳، ۱۰۳۷؛ خطيب بغدادي، احمد بن علي، تاريخ بغداد، بيروت، ۲/۲۴۳؛ خوانساري، محمدباقر، روضات الجنات، تهران، ۱۳۹۰ق، ۷/۳۳۴ـ۳۳۶؛ دانشنامة ايران و اسلام؛ دائره‌المعارف القرن العشرين، ۳/۷۹؛ زركلي، خيرالدين، الاعلام، ج ۲، ۶/۳۲۸؛ سزگين (آلماني)، ۱/۱۹۴ـ ۱۹۵؛ صفدي، خليل بن ايبك، الوافي بالوفيات، به كوشش س ديدرينگ، استانبول، ۱۹۴۹م، ۲/۳۷۳ـ۳۷۴ ق؛ قمي، عباس، الكني و الالقاب، تهران، ۱۳۹۷ق، ۲/۵؛ يافعي، عبدالله بن اسعد، مرآت الجنان، بيروت، ۱۹۷۰م، ۲/۳۷۳؛ ياقوت، حموي، ابوعبدالله، معجم‌البلدان، به كوشش فرديناند ووستنفلد، لايپزيگ، ۱۸۶۶ـ۱۸۷۰م، ۱/۵۱.
محمدعلي مولوي
