• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

محمد بن ابی‌بکر شرغی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: محمد بن ابی‌بکر شرغی


محمد بن ابی‌بکر شرغی (۴۹۱ ـ ۵۷۳ هـ.ق) فقیه، واعظ، ادیب، شاعر و صوفی حنفی بود.
وی به پرهیزکاری و خوش‌رفتاری شهرت داشت و مردم بخارا به فتوای او عمل می‌کردند.
او اساتید برجسته‌ای داشت و شاگردانی را نیز تربیت کرد.
آثار مهم او عبارت‌اند از: شرعه الاسلام الی دارالسلام (در فقه و آداب صوفی، با شرح‌های متعدد)، عقود الجواهر (منظومه‌ای در فقه حنفی)، و غرائب القرآن.
سال وفات او در منابع متقدم نیامده، اما متأخران آن را ۵۷۳ (هجری قمری) ذکر کرده‌اند.


ابوالمحاسن محمد بن ابی‌بکر شرغی، معروف به امامزاده منسوب به شرغ (تعریب چرغ، آبادی بزرگی نزدیک بخارا)
[۱] قرشی، عبدالقادر بن محمد، الجواهر المضیئه، ج۲، ص۳۶.    
[۲] سمعانی، عبدالکریم بن محمد، التحبیر، ج۲، ص۲۶۲.    
و معروف به امامزاده است.
[۳] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۳، ص۳۳۵.    
[۴] ابن قطلوبغا، قاسم بن قطلوبغا، تاج التراجم، ج۲، ص۶۳.    
[۵] قرشی، عبدالقادر بن محمد، الجواهر المضیئه، ج۲، ص۳۶.    
[۶] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۱۱۶.    
[۷] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۵۴.    
[۸] لطفی ریاض‌زداه، عبداللطیف بن محمد، اسماء الکتب، ج۱، ص۱۸۴.    
[۹] سمعانی، عبدالکریم بن محمد، التحبیر، ج۲، ص۲۶۲.    
[۱۰] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۰۴۴.    
[۱۱] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۸.    

او ربیع‌الاول ۴۹۱ (هجری قمری)
[۱۲] ابن قطلوبغا، قاسم بن قطلوبغا، تاج التراجم، ج۲، ص۶۳.    
[۱۳] قرشی، عبدالقادر بن محمد، الجواهر المضیئه، ج۲، ص۳۶.    
[۱۴] لطفی ریاض‌زداه، عبداللطیف بن محمد، اسماء الکتب، ج۱، ص۱۸۴.    
[۱۵] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۳، ص۳۳۶.    
[۱۶] سمعانی، عبدالکریم بن محمد، التحبیر، ج۲، ص۲۶۲.    
در چرغ یا بخارا متولد شد.
سمعانی از او با عنوان فقیه،
[۱۷] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۱۱۶.    
واعظ،
[۱۸] ابن قطلوبغا، قاسم بن قطلوبغا، تاج التراجم، ج۲، ص۶۳.    
[۱۹] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۵۴.    
[۲۰] لطفی ریاض‌زداه، عبداللطیف بن محمد، اسماء الکتب، ج۱، ص۱۸۴.    
[۲۱] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۸.    
ادیب، شاعر
[۲۲] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۳، ص۳۳۵.    
و فردی پرهیزکار و متدین و خوش‌رفتار و اهل خیر یاد کرده است
[۲۳] قرشی، عبدالقادر بن محمد، الجواهر المضیئه، ج۲، ص۳۶.    
[۲۴] سمعانی، عبدالکریم بن محمد، التحبیر، ج۲، ص۲۶۲.    
که اهل بخارا به فتوای او عمل می‌کرده‌اند.
[۲۵] ابن قطلوبغا، قاسم بن قطلوبغا، تاج التراجم، ج۲، ص۶۳.    
[۲۶] قرشی، عبدالقادر بن محمد، الجواهر المضیئه، ج۲، ص۳۶.    
[۲۷] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۱۱۶.    
[۲۸] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۵۴.    
[۲۹] سمعانی، عبدالکریم بن محمد، التحبیر، ج۲، ص۲۶۲.    
[۳۰] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۸.    



امام زاده استادانی داشت که از استادان او ابوالفضل بکر بن محمد بن علی زرنجری،
[۳۱] ابن قطلوبغا، قاسم بن قطلوبغا، تاج التراجم، ج۲، ص۶۳.    
[۳۲] قرشی، عبدالقادر بن محمد، الجواهر المضیئه، ج۲، ص۳۶.    
محمد بن عبداللّه بن فاعل سرخکتی،
[۳۳] ابن قطلوبغا، قاسم بن قطلوبغا، تاج التراجم، ج۲، ص۶۳.    
[۳۴] قرشی، عبدالقادر بن محمد، الجواهر المضیئه، ج۲، ص۳۶.    
محمد بن ابی‌سهل بن ابی‌اسحاق عتابی و ابوالقاسم علی بن احمد بن اسماعیل کلاباذی است.
[۳۵] سمعانی، عبدالکریم بن محمد، التحبیر، ج۲، ص۲۶۲.    
[۳۶] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۳، ص۳۳۵-۳۳۶.    

ابوالمحاسن، راه و رسم تصوف را نیز از خواجه یوسف همدانی فرا گرفت.


محمد بن ابی‌بکر شادانی داشت که برهان‌الاسلام زرنوجی، عبیداللّه بن ابراهیم محبوبی و محمد بن عبدالستّار کردری نیز از شاگردان او هستند.
[۳۷] لکنوی هندی، محمد عبدالحی، الفوائد البهیّه، ص۱۶۱.

هم‌چنین سمعانی مقدار کمی از او بهره برد.
[۳۸] سمعانی، عبدالکریم بن محمد، التحبیر، ج۲، ص۲۶۱.    



ابوالمحاسن آثاری داشته که عبارت‌اند از:
• شرعه الاسلام الی دارالسلام،
[۳۹] قرشی، عبدالقادر بن محمد، الجواهر المضیئه، ج۲، ص۳۶.    
[۴۰] ابن قطلوبغا، قاسم بن قطلوبغا، تاج التراجم، ج۲، ص۶۳.    
[۴۱] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۱۱۶.    
[۴۲] لطفی ریاض‌زداه، عبداللطیف بن محمد، اسماء الکتب، ج۱، ص۱۸۴.    
[۴۳] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۸.    
یک مجلد در فقه حنفی و آداب صوفی و مشتمل بر ۶۱ فصل.
[۴۴] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۵۴.    
[۴۵] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۰۴۴.    

این کتاب در اروپا مکرر به چاپ رسیده و شرح‌هایی نیز بر آن نوشته شده است، ازجمله: مفاتیح الجنان و مصابیح الجنان از یعقوب بن علی رومی بروسوی (م ۹۳۱ هـ.ق)
[۴۶] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۵۴.    
و مرشد الانام الی دار السلام از محمد بن عمر قرد أفندی (م ۹۹۶ هـ.ق).
[۴۷] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۵۴.    
شرح‌های دیگری نیز بر این کتاب نوشته شده که حاجی خلیفه و بروکلمان به تفصیل بدان اشاره کرده‌اند؛
[۴۸] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۰۴۴.    
[۴۹] بروکلمان، کارل، تاریخ الادب العربی، ج۶، ص۳۰۳.

• عقود الجواهر (عقود العقائد فی فنون الفوائد).
[۵۰] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۱۱۶.    
[۵۱] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۸.    
این کتاب در فقه حنفی و به صورت منظوم است و مؤلف در سال ۵۶۰ (هجری قمری) از تألیف آن فراغت یافته است. نسخه‌ای از این کتاب در مصر با عنوان جواهر عقود العقائد وجود دارد.
[۵۲] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۱۵۶.    
[۵۳] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۸.    
حامد بن ایوب قرشی این کتاب را شرح کرده و آن را مرقاة المبتدئین نامیده است؛
[۵۴] بروکلمان، کارل، تاریخ الادب العربی، ج۶، ص۳۰۳.

• غرائب القرآن اثر دیگر اوست.
[۵۵] بروکلمان، کارل، تاریخ الادب العربی، ج۶، ص۳۰۳.



منابع متقدم از سال وفات شرغی ذکری به میان نیاورده‌اند؛ ولی حاجی خلیفه و بعضی دیگر از منابع متأخر سال وفات او را ۵۷۳ (هجری قمری)
[۵۶] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۸.    
دانسته‌اند.
[۵۷] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۰۴۴.    

(دیگر منابع:
[۵۸] ابن قطلوبغا، قاسم بن قطلوبغا، تاج التراجم، ج۲، ص۶۳.    
[۵۹] قرشی، عبدالقادر بن محمد، الجواهر المضیئه، ج۲، ص۳۶۲.    
[۶۰] طاش کبری زاده، احمد بن مصطفی، طبقات الفقهاء، ص۹۵.
[۶۱] کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۱۱۶.    
[۶۲] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۵۴.    
[۶۳] لطفی ریاض‌زداه، عبداللطیف بن محمد، اسماء الکتب، ج۱، ص۱۸۴.    
)


۱. ↑ قرشی، عبدالقادر بن محمد، الجواهر المضیئه، ج۲، ص۳۶.    
۲. ↑ سمعانی، عبدالکریم بن محمد، التحبیر، ج۲، ص۲۶۲.    
۳. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۳، ص۳۳۵.    
۴. ↑ ابن قطلوبغا، قاسم بن قطلوبغا، تاج التراجم، ج۲، ص۶۳.    
۵. ↑ قرشی، عبدالقادر بن محمد، الجواهر المضیئه، ج۲، ص۳۶.    
۶. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۱۱۶.    
۷. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۵۴.    
۸. ↑ لطفی ریاض‌زداه، عبداللطیف بن محمد، اسماء الکتب، ج۱، ص۱۸۴.    
۹. ↑ سمعانی، عبدالکریم بن محمد، التحبیر، ج۲، ص۲۶۲.    
۱۰. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۰۴۴.    
۱۱. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۸.    
۱۲. ↑ ابن قطلوبغا، قاسم بن قطلوبغا، تاج التراجم، ج۲، ص۶۳.    
۱۳. ↑ قرشی، عبدالقادر بن محمد، الجواهر المضیئه، ج۲، ص۳۶.    
۱۴. ↑ لطفی ریاض‌زداه، عبداللطیف بن محمد، اسماء الکتب، ج۱، ص۱۸۴.    
۱۵. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۳، ص۳۳۶.    
۱۶. ↑ سمعانی، عبدالکریم بن محمد، التحبیر، ج۲، ص۲۶۲.    
۱۷. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۱۱۶.    
۱۸. ↑ ابن قطلوبغا، قاسم بن قطلوبغا، تاج التراجم، ج۲، ص۶۳.    
۱۹. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۵۴.    
۲۰. ↑ لطفی ریاض‌زداه، عبداللطیف بن محمد، اسماء الکتب، ج۱، ص۱۸۴.    
۲۱. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۸.    
۲۲. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۳، ص۳۳۵.    
۲۳. ↑ قرشی، عبدالقادر بن محمد، الجواهر المضیئه، ج۲، ص۳۶.    
۲۴. ↑ سمعانی، عبدالکریم بن محمد، التحبیر، ج۲، ص۲۶۲.    
۲۵. ↑ ابن قطلوبغا، قاسم بن قطلوبغا، تاج التراجم، ج۲، ص۶۳.    
۲۶. ↑ قرشی، عبدالقادر بن محمد، الجواهر المضیئه، ج۲، ص۳۶.    
۲۷. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۱۱۶.    
۲۸. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۵۴.    
۲۹. ↑ سمعانی، عبدالکریم بن محمد، التحبیر، ج۲، ص۲۶۲.    
۳۰. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۸.    
۳۱. ↑ ابن قطلوبغا، قاسم بن قطلوبغا، تاج التراجم، ج۲، ص۶۳.    
۳۲. ↑ قرشی، عبدالقادر بن محمد، الجواهر المضیئه، ج۲، ص۳۶.    
۳۳. ↑ ابن قطلوبغا، قاسم بن قطلوبغا، تاج التراجم، ج۲، ص۶۳.    
۳۴. ↑ قرشی، عبدالقادر بن محمد، الجواهر المضیئه، ج۲، ص۳۶.    
۳۵. ↑ سمعانی، عبدالکریم بن محمد، التحبیر، ج۲، ص۲۶۲.    
۳۶. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۳، ص۳۳۵-۳۳۶.    
۳۷. ↑ لکنوی هندی، محمد عبدالحی، الفوائد البهیّه، ص۱۶۱.
۳۸. ↑ سمعانی، عبدالکریم بن محمد، التحبیر، ج۲، ص۲۶۱.    
۳۹. ↑ قرشی، عبدالقادر بن محمد، الجواهر المضیئه، ج۲، ص۳۶.    
۴۰. ↑ ابن قطلوبغا، قاسم بن قطلوبغا، تاج التراجم، ج۲، ص۶۳.    
۴۱. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۱۱۶.    
۴۲. ↑ لطفی ریاض‌زداه، عبداللطیف بن محمد، اسماء الکتب، ج۱، ص۱۸۴.    
۴۳. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۸.    
۴۴. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۵۴.    
۴۵. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۰۴۴.    
۴۶. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۵۴.    
۴۷. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۵۴.    
۴۸. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۰۴۴.    
۴۹. ↑ بروکلمان، کارل، تاریخ الادب العربی، ج۶، ص۳۰۳.
۵۰. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۱۱۶.    
۵۱. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۸.    
۵۲. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۱۵۶.    
۵۳. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۸.    
۵۴. ↑ بروکلمان، کارل، تاریخ الادب العربی، ج۶، ص۳۰۳.
۵۵. ↑ بروکلمان، کارل، تاریخ الادب العربی، ج۶، ص۳۰۳.
۵۶. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۸.    
۵۷. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۰۴۴.    
۵۸. ↑ ابن قطلوبغا، قاسم بن قطلوبغا، تاج التراجم، ج۲، ص۶۳.    
۵۹. ↑ قرشی، عبدالقادر بن محمد، الجواهر المضیئه، ج۲، ص۳۶۲.    
۶۰. ↑ طاش کبری زاده، احمد بن مصطفی، طبقات الفقهاء، ص۹۵.
۶۱. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۹، ص۱۱۶.    
۶۲. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۵۴.    
۶۳. ↑ لطفی ریاض‌زداه، عبداللطیف بن محمد، اسماء الکتب، ج۱، ص۱۸۴.    


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلام، برگرفته از مقاله «محمد بن ابی‌بکر شرغی»، ج۴، ص۳۳۹.


رده‌های این صفحه : ادیبان حنفی قرن 6 (قمری) | درگذشتگان سال 573 (قمری) | زادگاه سال 491 (قمری) | شاعران حنفی قرن 6 (قمری) | شخصیت‌های حنفی قرن 6 (قمری) | صوفیان حنفی قرن 6 (قمری) | علمای حنفی قرن 6 (قمری) | فقیهان حنفی قرن 6 (قمری) | مؤلفان حنفی قرن 6 (قمری) | واعظان حنفی قرن 6 (قمری)
جعبه ابزار