محمد بن عبدالله تمرتاشی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
تِمِرتاشی، محمدبن عبداللّه، ملقب به شمس الدین،
اصولی و
فقیه حنفی در قرن دهم و اوایل قرن یازدهم است.
وی که نامش تُمُرتاشی هم ضبط شده است ــ در ۹۳۹ در
غَزّه ، از شهرهای
فلسطین ، به
دنیا آمد.
علوم دینی را نزد شمس محمدبن مشرقی غَزّی، مفتی شافعی غزّه، فرا گرفت و سپس راهی
قاهره شد و از استادانی چون ابن نُجیم، فقیه حنفی مصری، و علی بن امراللّه حِنّائی، قاضی القضاة مصر،
فقه و
اصول و
کلام فرا گرفت و پس از آن به وطن خود بازگشت و مرجع استفتای مردم گردید.
وی در ۱۰۰۴ در غزّه درگذشت و همان‌جا به خاک سپرده شد.
تمرتاشی تألیفات بسیاری داشته است، از جمله: تَنویر الابصار و جامع البِحار در فقه حنفی که مهمترین
کتاب وی است.
او در ۹۹۵
نگارش آن را به پایان رساند.
در این کتاب مسائل گوناگون و مهمی، برای استفاده
قاضیان و
مفتیان ، از متون معتبر گردآوری شده است.
بر این کتاب شرحهایی نوشته شده است، از جمله
الدُّر المُختار فی شرح تنویر الابصار از علاءالدین حَصْکَفی (متوفی ۱۰۸۸).
بر کتاب
حصکفی نیز ابن عابدین (متوفی ۱۲۵۲) حاشیه ای نوشته به نام ردّ المُحتار علی
الدّر المُختار.
اصل کتاب و شرح حصکفی و حاشیه ابن عابدین، مجموعاً در چند جلد،
چاپ شده است
منح الغفار در شرح تنویر الابصار؛ الاحکام المتعلقة بالقضاة و الحُکّام؛ تُحفة الاقران در فقه حنفی؛ اعانة الحقیر در شرح زادالفقیر اثر ابن همام (متوفی ۸۶۱)؛
شرح العوامل جرجانی؛ منظومة فی التصوف.
(۱) اسماعیل بغدادی، ایضاح المکنون، ج ۱، در حاجی خلیفه، ج ۳.
(۲) اسماعیل بغدادی، هدیة العارفین، ج ۲، در حاجی خلیفه، ج ۶.
(۳) حاجی خلیفه.
(۴) محمدبن علی حصکفی،
الدّر المختار، در هامش ردّ المُحتار علی
الدّر المختار، از ابن عابدین، چاپ سنگی مصر ۱۲۷۱ـ۱۲۷۲، چاپ افست بیروت ۱۴۰۷/۱۹۸۷.
(۵) سرکیس.
(۶) محمدامین بن فضل اللّه محبی، خلاصة الاثر فی اعیان القرن الحادی عشر، بیروت: دارصادر، (بی تا).
(۷) بروکلمان.
دانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «تِمِرتاشی»، شماره۳۸۷۱.
