• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

محمد بن علی حلی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: محمد بن علی حلّی

محمد بن علی حلّی (۴۸۶ ـ ۵۵۰ هـ.ق) ادیب، لغوی، نحوی و شاعر شیعی است.
او در بغداد به فراگیری علم پرداخت و مدت‌ها ملازم و شاگردِ ابومحمد بن خشاب بغدادی بود.
در نحو، صرف و لغت سرآمد همگان گشت.
آثار او عبارت‌اند از:
شرح ابیات الجُمَل، شرح اللُمَع، المقامات الحریریه، الأدوات، الفرق بین الضاد و الظاء و التصریف از جمله آثار وی هستند.
او در سال ۵۵۰ (هجری قمری) درگذشت.


ابوعبداللّه (ابوعبیداللّه) محمد بن علی بن احمد حِلّی معروف به ابن حُمَیده ادیب، لغوی، نحوی و شاعر شیعی. در سال ۴۸۶ (هجری قمری) متولد شد.
[۱] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۵۷۱.    

ظاهرا تولد او در حِلّه (بین کوفه و بغداد) نبوده، زیرا حلّه به دست سیف‌الدوله، صدقة بن منصور اسدی (پادشاه شیعی) در سال ۴۹۵ (هجری قمری) تأسیس شد.
[۲] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۲، ص۲۹۴.    

بنابراین وی در آن‌جا متولد نشده، بلکه بعد از تأسیس این شهر در ایام سیف‌الدوله در آن‌جا ساکن شده و ازاین رو بدان‌جا منسوب گشته است.
[۳] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۳، ص۵۷.    


ابن حمیده در بغداد به فراگیری علم و دانش پرداخت
[۴] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۷۷.    
و مدت بسیاری ملازم ابومحمد بن خشاب بغدادی بوده و نزد وی شاگردی نمود تا این‌که در نحو و صرف و لغت، سرآمدِ همگان گشت.

ابوعبداللّه دارای آثاری است که عبارت‌اند از:
• شرح ابیات الجُمَل ابوبکر بن سراج؛
• شرح اللُمَع ابوالفتح عثمان بن جِنّی (م ۳۹۲ هـ.ق)؛
• شرح المقامات الحریریه قاسم حریری (م ۵۱۶ هـ.ق)؛
• الأدوات در نحو،
• الفرق بین الضاد و الظاء؛
• التصریف؛
• الروضه در نحو
[۵] حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۵۷۱.    
که آن را در مکه تألیف نمود؛
[۶] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۹۳۱.    

• کتاب الطاء.
[۷] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۴۳۵.    

اسماعیل پاشا علاوه بر کتاب الظاء و الضاد، کتاب الفرق را نیز از آثار او دانسته
[۸] بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۲.    
که به‌نظر می‌رسد همان کتاب الفرق بین الضاء و الظاد باشد.

حلّی در سال ۵۵۰ (هجری قمری) درگذشت.
[۹] زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۷۷.    

(دیگر منابع:
[۱۰] ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۷، ص۴۰۳.    
[۱۱] سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، بغیة الوعاه، ج۱، ص۱۷۳.    
[۱۲] صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۱۱۱.    
[۱۳] موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۸، ص۳۱.    
[۱۴] مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۷، ص۴۸۲.    
[۱۵] امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۹، ص۴۴۲.    
[۱۶] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۲، ص۲۷۱.    
[۱۷] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۶۰۴.    
[۱۸] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۳۸۸.    
[۱۹] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۴۴۶.    
[۲۰] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۵۶۳.    
[۲۱] حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۷۸۸.    
[۲۲] آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۴، ص۸۳.    
[۲۳] کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۰، ص۲۰۹.    
[۲۴] کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۰، ص۳۰۳.    
)
۱. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۵۷۱.    
۲. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم البلدان، ج۲، ص۲۹۴.    
۳. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۳، ص۵۷.    
۴. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۷۷.    
۵. ↑ حموی، یاقوت بن عبدالله، معجم الادباء، ج۶، ص۲۵۷۱.    
۶. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۹۳۱.    
۷. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۴۳۵.    
۸. ↑ بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۹۲.    
۹. ↑ زرکلی، خیرالدین، الاعلام، ج۶، ص۲۷۷.    
۱۰. ↑ ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۷، ص۴۰۳.    
۱۱. ↑ سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، بغیة الوعاه، ج۱، ص۱۷۳.    
۱۲. ↑ صفدی، خلیل بن ایبک، الوافی بالوفیات، ج۴، ص۱۱۱.    
۱۳. ↑ موسوی خوانساری، محمدباقر، روضات الجنات، ج۸، ص۳۱.    
۱۴. ↑ مدرس تبریزی، محمدعلی، ریحانة الادب، ج۷، ص۴۸۲.    
۱۵. ↑ امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۹، ص۴۴۲.    
۱۶. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، طبقات اعلام الشیعه، ج۲، ص۲۷۱.    
۱۷. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۶۰۴.    
۱۸. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۳۸۸.    
۱۹. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۴۴۶.    
۲۰. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۵۶۳.    
۲۱. ↑ حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۲، ص۱۷۸۸.    
۲۲. ↑ آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱۴، ص۸۳.    
۲۳. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۰، ص۲۰۹.    
۲۴. ↑ کحاله، عمررضا، معجم المولفین، ج۱۰، ص۳۰۳.    


• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلام، برگرفته از مقاله «محمد بن علی حلّی»، ج۴، ص۳۱۲.


رده‌های این صفحه : ادیبان قرن 6 (قمری) | درگذشتگان سال 550 (قمری) | زادگان سال 486 (قمری) | شاعران قرن 6 (قمری) | شخصیت‌های قرن 6 (قمری) | لغویان قرن 6 (قمری) | مؤلفان قرن 6 (قمری) | نحویان قرن 6 (قمری)
جعبه ابزار