• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

محمد بن علی نرسی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





محمد بن علی نرسی (۴۲۴ ـ ۵۱۰ هـ.ق) ادیب، قاری، حافظ و محدث کوفه بود که به سبب قرائت زیبا به اُبَیّ بن کعب تشبیه شد.
وی برای فراگیری حدیث به شهرهای مختلف سفر کرد و از استادان برجسته بهره برد.
بسیاری از محدثان بزرگ از او روایت کرده‌اند و در وثاقت و حفظ حدیث ستوده شده است.
او با نسخه‌برداری کتاب روزگار می‌گذراند و به تهجد معروف بود.
از آثارش معجم الشیوخ و جزء فی غرائب الحدیث است.
وی سرانجام در سال ۵۱۰ (هجری قمری) در حِلّه وفات کرد.



ابوالغنائم محمد بن علی بن میمون نَرسی کوفی ملقب به اُبَیُ النرسی ادیب، قاری، حافظ و محدث کوفه در شوال ۴۲۴ (هجری قمری) متولد شد.
از همان دوران نوجوانی، به دلیل قرائت بسیار زیبایی که از قرآن داشت، او را به اُبَیّ بن کعب صحابی، سید قرّاء تشبیه کرده و به او اُبَیّ النَرْسی، منسوب به نَرْسی نهری از نهرهای کوفه گفتند.
وی در دوران جوانی به منظور کسب علم و شنیدن حدیث، به مناطق گوناگون ازجمله بغداد، بیت‌المقدس، حلب، دمشق و مکه مسافرت کرد.
او با اجرت کتاب‌هایی که نسخه‌برداری می‌کرد، زندگی‌اش را تأمین می‌نمود.
وی در تهجد و شب‌زنده‌داری زبانزد خاص و عام بود و بسیاری از محدثان و اصحاب تراجم او را به حفظ و معرفت حدیث ستوده و وی را فردی امین و موثق شمرده‌اند.
محمد بن ناصر سلامی نیز درباره او گفته است مثل او در حفظ حدیث و وثاقت دیده نشده است.



نرسی در کوفه از بزرگانی چون محمد بن علی بن عبدالرحمان علوی، ابوالحسن محمد بن اسحاق بن فدویه، ابوطاهر محمد بن عطار و محمد بن محمد بن خازم بهره‌مند شد.
وی از کریمه مروزیه، ابواسحاق برمکی، ابوعبداللّه بن حبیب قادسی، احمد بن محمد زعفرانی، احمد بن محمد بن قَفَرْجَل، ابومنصور بن سواق، ابوالقاسم تنوخی و بسیاری دیگر نیز حدیث شنید.



کوفی شاگردانی داشت که ابوطاهر سلفی، نصر بن ابراهیم مقدسی فقیه، ابوعبداللّه حمیدی، ابوبکر بن خاضبه، محمد بن ناصر سلامی، معالی بن ابی بکر کیّال، مسلم بن ثابت نحّاس، محمد بن حیدرة بن عمر حسینی و برخی دیگر از او روایت کرده‌اند.



ابوالغنائم آثاری داشت که معجم الشیوخ و جزءٌ فی غرائب الحدیث از آن‌هاست.



محمد بنا بر مشهور در شعبان سال ۵۱۰ (هجری قمری) در ۸۶ سالگی در حِلّه وفات کرد.
جنازه او را به کوفه بردند و در آن‌جا به خاک سپردند.



۱. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۵، ص۲۵۶.    
۲. ابن دمیاطی، احمد بن ایبک، المستفاد من ذیل تاریخ بغداد، ج۱، ص۲۲.    
۳. ذهبی، محمد بن احمد، تذکرة الحفاظ، ج۴، ص۳۹.    
۴. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۲۷۴.    
۵. بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۸۳.    
۶. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۵، ص۲۵۸.    
۷. ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۴۷.    
۸. ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۲، ص۳۹۶.    
۹. یافعی، عبدالله بن اسعد، مرآة الجنان، ج۳، ص۱۵۲.    
۱۰. ابن دمیاطی، احمد بن ایبک، المستفاد من ذیل تاریخ بغداد، ج۱، ص۲۱.    
۱۱. ابن منظور، محمد بن مکرم، مختصر تاریخ دمشق، ج۲۳، ص۱۲۰.    
۱۲. ذهبی، محمد بن احمد، تذکرة الحفاظ، ج۴، ص۳۹.    
۱۳. ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره، ج۵، ص۲۱۲.    
۱۴. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۲۷۴.    
۱۵. ابن دمیاطی، احمد بن ایبک، المستفاد من ذیل تاریخ بغداد، ج۱، ص۲۲.    
۱۶. ابن منظور، محمد بن مکرم، مختصر تاریخ دمشق، ج۲۳، ص۱۲۱.    
۱۷. ذهبی، محمد بن احمد، المعین فی طبقات المحدثین، ج۱، ص۱۵۰.    
۱۸. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۱، ص۶۶.    
۱۹. ذهبی، محمد بن احمد، تذکرة الحفاظ، ج۴، ص۳۹.    
۲۰. ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره، ج۵، ص۲۱۲.    
۲۱. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۲۷۴.    
۲۲. بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۸۳.    
۲۳. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۵، ص۲۵۷.    
۲۴. ابن منظور، محمد بن مکرم، مختصر تاریخ دمشق، ج۲۳، ص۱۲۱.    
۲۵. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، طبقات الحفاظ، ج۱، ص۴۵۸.    
۲۶. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۱، ص۶۶.    
۲۷. ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۷، ص۱۵۱.    
۲۸. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۲۷۴.    
۲۹. ذهبی، محمد بن احمد، تذکرة الحفاظ، ج۴، ص۳۹.    
۳۰. ابن دمیاطی، احمد بن ایبک، المستفاد من ذیل تاریخ بغداد، ج۱، ص۲۱.    
۳۱. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، طبقات الحفاظ، ج۱، ص۴۵۸.    
۳۲. ابن منظور، محمد بن مکرم، مختصر تاریخ دمشق، ج۲۳، ص۱۲۱.    
۳۳. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۱، ص۶۶.    
۳۴. ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره، ج۵، ص۲۱۲.    
۳۵. ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۷، ص۱۵۱.    
۳۶. ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره، ج۵، ص۲۱۲.    
۳۷. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۵، ص۲۵۶.    
۳۸. ابن دمیاطی، احمد بن ایبک، المستفاد من ذیل تاریخ بغداد، ج۱، ص۲۱.    
۳۹. ابن منظور، محمد بن مکرم، مختصر تاریخ دمشق، ج۲۳، ص۱۲۰.    
۴۰. ذهبی، محمد بن احمد، المعین فی طبقات المحدثین، ج۱، ص۱۵۰.    
۴۱. ابن اثیر، علی بن محمد، اللباب فی تهذیب الانساب، ج۳، ص۳۰۵-۳۰۶.    
۴۲. ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۴۷.    
۴۳. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۵، ص۲۵۶.    
۴۴. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۵، ص۲۵۶.    
۴۵. ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۷، ص۱۵۱.    
۴۶. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۱، ص۶۶.    
۴۷. ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره، ج۵، ص۲۱۲.    
۴۸. ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۴۷.    
۴۹. ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۷، ص۱۵۱.    
۵۰. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۵، ص۲۵۸.    
۵۱. ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۴۷.    
۵۲. ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۲، ص۳۹۶.    
۵۳. ابن دمیاطی، احمد بن ایبک، المستفاد من ذیل تاریخ بغداد، ج۱، ص۲۲.    
۵۴. ذهبی، محمد بن احمد، تذکرة الحفاظ، ج۴، ص۴۰.    
۵۵. ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۷، ص۱۵۱.    
۵۶. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۲۷۵.    
۵۷. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۵، ص۲۵۶.    
۵۸. ابن منظور، محمد بن مکرم، مختصر تاریخ دمشق، ج۲۳، ص۱۲۱.    
۵۹. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، طبقات الحفاظ، ج۱، ص۴۵۸.    
۶۰. ابن اثیر، علی بن محمد، اللباب فی تهذیب الانساب، ج۳، ص۳۰۶.    
۶۱. ذهبی، محمد بن احمد، تذکرة الحفاظ، ج۴، ص۴۰.    
۶۲. ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره، ج۵، ص۲۱۲.    
۶۳. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۵، ص۲۵۸.    
۶۴. ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۴۷.    
۶۵. ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۲، ص۳۹۶.    
۶۶. ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۷، ص۱۵۱.    
۶۷. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۲۷۵.    
۶۸. ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۴۷.    
۶۹. ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۲، ص۳۹۶.    
۷۰. ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۷، ص۱۵۱.    
۷۱. ابن اثیر، علی بن محمد، اللباب فی تهذیب الانساب، ج۳، ص۳۰۶.    
۷۲. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۵، ص۲۵۶.    
۷۳. ابن دمیاطی، احمد بن ایبک، المستفاد من ذیل تاریخ بغداد، ج۱، ص۲۱-۲۲.    
۷۴. ذهبی، محمد بن احمد، تذکرة الحفاظ، ج۴، ص۳۹.    
۷۵. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۲۷۴.    
۷۶. ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۴۷.    
۷۷. ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۲، ص۳۹۶.    
۷۸. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۵، ص۲۵۶.    
۷۹. ابن دمیاطی، احمد بن ایبک، المستفاد من ذیل تاریخ بغداد، ج۱، ص۲۲.    
۸۰. ذهبی، محمد بن احمد، تذکرة الحفاظ، ج۴، ص۳۹.    
۸۱. ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۷، ص۱۵۱.    
۸۲. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۲۷۴.    
۸۳. ذهبی، محمد بن احمد، تذکرة الحفاظ، ج۴، ص۳۹.    
۸۴. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۵، ص۲۵۷.    
۸۵. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، طبقات الحفاظ، ج۱، ص۴۵۸.    
۸۶. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۲۷۴.    
۸۷. بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۸۳.    
۸۸. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۱، ص۶۶.    
۸۹. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۵، ص۱۰۲.    
۹۰. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۵، ص۲۵۸.    
۹۱. ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۴۷.    
۹۲. ابن دمیاطی، احمد بن ایبک، المستفاد من ذیل تاریخ بغداد، ج۱، ص۲۲.    
۹۳. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۱، ص۶۶.    
۹۴. ذهبی، محمد بن احمد، تذکرة الحفاظ، ج۴، ص۴۰.    
۹۵. ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۷، ص۱۵۱.    
۹۶. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۲۷۵.    
۹۷. ابن دمیاطی، احمد بن ایبک، المستفاد من ذیل تاریخ بغداد، ج۱، ص۲۲.    
۹۸. ابن منظور، محمد بن مکرم، مختصر تاریخ دمشق، ج۲۳، ص۱۲۱.    
۹۹. ذهبی، محمد بن احمد، تذکرة الحفاظ، ج۴، ص۴۰.    
۱۰۰. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۲۷۵.    
۱۰۱. بغدادی، اسماعیل بن محمد، هدیة العارفین، ج۲، ص۸۳.    
۱۰۲. ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۴۷.    
۱۰۳. ابن منظور، محمد بن مکرم، مختصر تاریخ دمشق، ج۲۳، ص۱۲۱.    
۱۰۴. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، طبقات الحفاظ، ج۱، ص۴۵۸.    
۱۰۵. ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره، ج۵، ص۲۱۲.    
۱۰۶. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۵، ص۱۰۲.    
۱۰۷. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۵، ص۲۵۸.    
۱۰۸. ذهبی، محمد بن احمد، تذکرة الحفاظ، ج۴، ص۴۰.    
۱۰۹. ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۷، ص۱۵۱.    
۱۱۰. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۲۷۵.    
۱۱۱. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۱، ص۶۶.    
۱۱۲. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۹، ص۲۷۵.    
۱۱۳. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۵، ص۲۵۸.    
۱۱۴. ابن دمیاطی، احمد بن ایبک، المستفاد من ذیل تاریخ بغداد، ج۱، ص۲۲.    
۱۱۵. ذهبی، محمد بن احمد، تذکرة الحفاظ، ج۴، ص۴۰.    
۱۱۶. ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم، ج۱۷، ص۱۵۱.    
۱۱۷. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۳۵، ص۲۵۶.    
۱۱۸. ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۶، ص۴۷.    
۱۱۹. ذهبی، محمد بن احمد، الاشاره الی وفیات الاعیان، ص۲۵۹.
۱۲۰. ذهبی، محمد بن احمد، العبر، ج۲، ص۳۹۶.    
۱۲۱. یافعی، عبدالله بن اسعد، مرآة الجنان، ج۳، ص۱۵۲.    
۱۲۲. ابن دمیاطی، احمد بن ایبک، المستفاد من ذیل تاریخ بغداد، ج۱، ص۲۱.    
۱۲۳. ذهبی، محمد بن احمد، دول الاسلام، ص۲۶۳.
۱۲۴. ابن منظور، محمد بن مکرم، مختصر تاریخ دمشق، ج۲۳، ص۱۲۰.    
۱۲۵. سیوطی، عبدالرحمن بن ابی‌بکر، طبقات الحفاظ، ج۱، ص۴۵۸.    
۱۲۶. ذهبی، محمد بن احمد، الاعلام بوفیات الاعلام، ج۱، ص۳۳۹.
۱۲۷. ذهبی، محمد بن احمد، المعین فی طبقات المحدثین، ج۱، ص۱۵۰.    
۱۲۸. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۱، ص۶۶.    



• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلام، برگرفته از مقاله «محمد بن علی نرسی»، ج۴، ص۳۹۷-۳۹۸.






جعبه ابزار