محمد بن مسعود جیّانی
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
محمد بن مسعود جیّانی (
۴۸۱ ـ
۵۴۴ هـ.ق) از ادیبان، نحویان و قاریان برجسته اندلس در سده پنجم و ششم هجری بود.
او نزد علمای بزرگ زمان خود چون ابوالحسین بن سراج، ابن عتاب، ابن طریف و ابن مغیث به شاگردی پرداخت.
وی در شهرهایی چون جیّان، قیشاطه و شوذر نیز به آموزش قرائت و علوم ادبی مشغول بود.
از شاگردان معروفش می‌توان به پسرش ابوذر و ابوعبدالله بن حمید اشاره کرد.
از آثار او می‌توان به تألیفاتی در
علم عروض و شرح ناتمام بر
کتاب سیبویه اشاره کرد.
وی در ربیع‌الاول سال ۵۴۴ (هجری قمری) در غرناطه درگذشت.
ابوبکر محمد بن مسعود بن عبداللّه بن مسعود جیّانی خُشَنی اندلسی معروف به ابن ابی رُکَب
اهل جیّان اندلس بود و در ۴۸۱ (هجری قمری) به دنیا آمد.
او پس از سالیان درازی که در اندلس و جیّان سپری کرد، به غرناطه کوچ کرد و در آن‌جا اقامت گزید و کرسی تدریس قرائت و نحو از جمله تدریس کتاب سیبویه برپا ساخت.
وی افزون بر تدریس، در غرناطه، جیّان و قَیْشاطه و شَوْذَر از توابع اندلس به تعلیم آموزه‌های خود ازجمله قرائت می‌پرداخت.
او در شعر نیز دستی داشت؛ سیوطی پاره‌ای از سروده‌های وی را در کتابش آورده است.
ذهبی می‌نویسد: وی از نحویان مشهور اندلس و سرآمد ادیبان عصر خویش به شمار می‌رفت.
صفدی نیز با تأکید بر این نکته، پسرش ابوذر را نیز از نحویان و ادیبان برجسته اندلس دانسته است.
بر پایه گزارش یاقوت حموی، او در تدریس و تفهیم این کتاب مهارت خوبی داشت، به علاوه فردی متقن بود؛ به همین سبب شاگردان بسیاری را در حلقه تدریس خود گرد آورد.
اندلسی حدیث را نزد بزرگانی همچون ابوالحسین بن سراج،
ابن عتاب،
ابن طریف
و ابن مغیث شنید
و قرائت را از ابوالقاسم بن نخّاس
و ابوالحسن بن شفیع آموخت
و در ادبیات شاگرد ابن ابی العافیه،
ابن اخضر
و ابن ابرش بود.
از میان شاگردان وی نام افرادی چون
پسرش ابوذر
و ابوعبداللّه بن حمید به چشم می‌خورد.
جیّانی کتاب‌هایی تالیف کرده که آثار او عبارت‌اند از:
• تألیفی در
عروض •
شرحی بر کتاب سیبویه، که ناتمام ماند، اثر او است.
ابن ابی رکب در ماه ربیع الاول سال ۵۴۴ (هجری قمری) در غرناطه از دنیا رفت.
• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «محمد بن مسعود جیّانی»، ج۴، ص۳۰۷.
