محمدعمر چمکنی (خام)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
چَمْكَنى، محمدعمر، معروف به میان‌عمر صاحب، عالم و عارف نقشبندى هندى قرن دوازدهم. پدرش، محمدابراهیم، از اهالى باجَوْر بود. محمدعمر در ۱۰۸۴ در روستاى فریدآباد به دنیا آمد. وى، پس از فوت پدرش، به روستاى چمكنى در مشرق پیشاور رفت و تحت تعلیم و تربیت ملك‌سعید، پدربزرگ مادری‌اش، قرار گرفت، (قادرى، ج ۱، ص ۹۲؛ ظهورالدین احمد، ج ۳، ص ۸۷۷) سپس به فراگیرى علوم دینى پرداخت و تصوف و آداب طریقت را نزد شیخ یحیى اَتَكى، از مشایخ نقشبندیه و مرید شیخ سعدى لاهورى، فراگرفت. (قادرى، ج ۱، ص ۹۳ـ۹۵؛ ظهورالدین احمد، ج ۳، ص ۸۷۷) نیز گفته‌اند (غلام سرور لاهورى، ج ۱، ص ۶۴۷؛ قادرى، ج ۱، ص ۹۵) كه او از مریدان و یاران سعدى لاهورى بوده است. محمدعمر در چمكنى به تبلیغ و معرفى طریقت نقشبندیه پرداخت و مدارس بسیارى براى ترویج و تحصیل علوم و معارف دینى تأسیس كرد. (د. اردو، همانجا؛ ظهورالدین احمد، ج ۳، ص ۸۴۷(
محمدعمر خلفا و شاگردان بسیارى داشت. (قادرى، ج ۱، ص ۹۹ـ۱۰۰؛ ظهورالدین احمد، ج ۳، ص ۸۷۸) احمد شاه ابدالى (حك : ۱۱۷۳ـ۱۱۸۲)، كه بارها به ملاقات او در چمكنى رفت و در بسیارى امور با وى مشورت می‌كرد، (د. اردو، همانجا)، نیز از شاگردان او دانسته شده است. (قادرى، ج ۱، ص ۱۰۰(
محمدعمر چمكنى در ۱۱۹۰ (قادرى، ج۱، ص۹۲) و به قولى (د.اردو، همانجا) در ۱۲۰۰ از دنیا رفت و در چمكنى به خاك سپرده شد. از او آثار بسیارى به پشتو، عربى و فارسى به جا مانده است كه از آن جمله‌اند: معالى فى شرح الامالى؛ سِرُّالاسرار یا خزینةالاسرار؛ (منزوى، ج۲، ص۱۱۶۱ـ۱۱۶۲؛ منزوى، ج۳، ص۱۴۲۷؛ منزوى، ج ۱۱، ص ۹۳۸) خلاصه كیدانى، به نظم؛ شمایل‌النبى، به نظم؛ پشتو نسب‌نامه؛ (قادرى، ج ۱، ص ۹۷ـ۹۸؛ ظهورالدین احمد، ج ۳، ص ۸۷۹) و ظواهر السرائر یا جواهرالاسرار، در احوال و مناقب شیخ سعدى لاهورى. (غلام سرور لاهورى، ج ۱، ص ۶۴۷ـ۶۴۸؛ استورى، ج ۱، بخش ۲، ص ۱۰۱۵)
منابع :
(۱) اردو دائره معارف اسلامیه، لاهور ۱۳۸۴ـ۱۴۱۰/ ۱۹۶۴ـ۱۹۸۹، ذیل «چمكنى، میان عمر صاحب» (از عبدالحى حبیبى)؛
(۲) ظهورالدین احمد، پاكستان مین فارسى ادب، ج ۳، لاهور ۱۹۷۷؛
(۳) غلام سرور لاهورى، خزینة الاصفیا، كانپور ۱۳۳۲/۱۹۱۴؛
(۴) محمدامیرشاه قادرى، تذكره علماء و مشائخ سرحد، ج ۱، پیشاور ۱۳۸۳/ ۱۹۶۴؛
(۵) احمد منزوى، فهرست مشترك نسخه‌هاى خطى فارسى پاكستان، اسلام‌آباد ۱۳۶۲ـ۱۳۷۰ش؛
