محو (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مَحْو (به فتح میم و سکون حاء) از
واژگان نهج البلاغه به معنای رفتن اثر شى‌ء و بردن اثر شى‌ء است. این کلمه چهار بار در
نهج البلاغه آمده است.
مَحْو (مثل عقل) به معنای رفتن اثر شى‌ء و بردن اثر شى‌ء لازم و متعدى هر دو آمده است.
حضرت علی (علیه‌السلام) درباره بعد از مرگ فرموده:
«وَ عَفَتِ الْعَوَاصِفُ آثَارَهُ وَ مَحَا الْحَدَثَانُ مَعَالِمَهُ» «بادهاى تند آثار او را از بين برد و گذشت شب و روز علامت‌هاى او را محو كرد.»
(شرح‌های خطبه:
)
درباره آسمان فرموده:
«وَ جَعَلَ شَمْسَهَا آيَةً مُبْصِرَةً لِنَهَارِهَا، وَ قَمَرَهَا آيَةً مَمْحُوَّةً مِنْ لَيْلِهَا» (خورشيد را نشانه روشنى بخش روز در تمام ايّام، و ماه را نورى كمرنگ براى (زدودن شدّت تيرگى) شب‌ها، قرار داد.)
(شرح‌های خطبه:
) اين كلام نظير:
(فَمَحَوْنا آيَةَ اللَّيْلِ وَ جَعَلْنا آيَةَ النَّهارِ مُبْصِرَةً) است، از آن معلوم مى‌شود كه قمر در اول نورانى و مثل آفتاب بوده است و يا
خداوند او را از اوّل ممحوّ النور آفريده است به هر حال «آية ممحّوة» ماه است كه نور ندارد.
در جایی دیگر فرموده:
«مَا أَنْقَضَ النَّوْمَ لِعَزَائِمِ الْيَوْمِ،أَمحَى الظُّلَمَ لِتَذَاكِيرِ الْهِمَمِ» «انسان در روز قصد مى‌كند كه شب كارى كند ولى شب خوابش بر او غلبه كرده و تصميم را از بين مى‌برد و نيز آمدن ظلمت شب ياد قصدهاى روز را محو مى‌كند.»
(شرح‌های خطبه:
) على هذا هر دو كلام مفيد يک معنى است يعنى چه شكننده است خواب تصميم‌هاى روز را و چه محو كننده است ظلمتها يادآورى قصدها را و الله اعلم.
این کلمه چهار بار در نهج البلاغه آمده است.
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «محو»، ج۲، ص۹۶۶.
