مر (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مَرَّ (به فتح میم و راء) از
واژگان قرآن کریم به معنای رفتن و گذشتن است. از مشتقات این کلمه در
قرآن مجید مُسْتَمِرّ (به ضم میم و سکون سین) به معنای ثابت و دائمى می‌باشد.
مَرارَة ( به فتح میم) به معنى تلخى است.
مَرَّة (به فتح میم و راء) به معنای دفعه می‌باشد. گویى آن يک مرور از زمان است و
مِرَّة (به كسر ميم و فتح راء) به معنای قوّه، نيرو، عقل و حالت مستمرّ می‌باشد.
مَرَّ مرّ و مرور به معنى رفتن و گذشتن است. «مرّ الرّجل مَرّاً و مُرُوراً: جاز و ذهب»
(وَ يَصْنَعُ الْفُلْكَ وَ كُلَّما مَرَّ عَلَيْهِ مَلَأٌ مِنْ قَوْمِهِ سَخِرُوا مِنْهُ) «كشتى را می‌ساخت و هر وقت جمعى از قومش بر او می‌گذشتند او را مسخره می‌كردند.»
(فَلَمَّا كَشَفْنا عَنْهُ ضُرَّهُ مَرَّ كَأَنْ لَمْ يَدْعُنا إِلى ضُرٍّ مَسَّهُ) ظاهرا «مرّ» در تقدير «مرّ على غيّه» است يعنى «چون گرفتاريش را از بين برديم به گمراهى‌اش ادامه می‌دهد گويا ما را براى گرفتارى خويش نخوانده است.»
ايضا آيه
(فَلَمَّا تَغَشَّاها حَمَلَتْ حَمْلًا خَفِيفاً فَمَرَّتْ بِهِ) «چون با او مقاربت كرد بار خفيفى برداشت و حمل را ادامه داد.»
(وَ الَّذِينَ لا يَشْهَدُونَ الزُّورَ وَ إِذا مَرُّوا بِاللَّغْوِ مَرُّوا كِراماً) «آنان كه در باطل حاضر نشوند و چون به لغوى گذشتند محترمانه و بى‌آن كه آلوده بشوند می‌گذرند.»
مُسْتَمِرٌّ (به ضم میم و به صيغه فاعل) به معنای ثابت و دائمى است. «استمرّ الشّى‌ء: دام و ثبت».
(وَ إِنْ يَرَوْا آيَةً يُعْرِضُوا وَ يَقُولُوا سِحْرٌ مُسْتَمِرٌّ) «و اگر معجزه‌اى ديدند گويند سحر دائمى (و سحر بعد از سحر) است.»
بعضى آن را محكم و قوى گفته‌اند.
مَرَارَة (به فتح میم) به معنى تلخى است.
(بَلِ السَّاعَةُ مَوْعِدُهُمْ وَ السَّاعَةُ أَدْهى وَ أَمَرُّ) «بلكه
قيامت وعده آنهاست و قيامت بلاى بزرگ‌تر و تلخ‌تر است.»
مَرَّة (به فتح میم و راء) دفعه. گویى آن يک مرور از زمان است.
(كَما خَلَقْناكُمْ أَوَّلَ مَرَّةٍ) (همان‌گونه كه اوّلين بار شما را آفريديم.)
(الطَّلاقُ مَرَّتانِ) (
طلاق، طلاقى كه رجوع و بازگشت دارد، دو مرتبه است.)
(ثَلاثَ مَرَّاتٍ) (سه وقت)
مِرَّة (به كسر ميم وفتح راء) به معنای قوّه، نيرو، عقل و حالت مستمرّ است.
(عَلَّمَهُ شَدِيدُ الْقُوى- ذُو مِرَّةٍ فَاسْتَوى) شايد مراد از مرّة نيرو يا بصيرت و عقل باشد يعنى: «او را
فرشته پر قوت تعليم داده كه صاحب بصيرت است كه به پا خواست و نمايان شد.»
•
قرشی بنایی، علی اکبر، قاموس قرآن، بر گرفته از مقاله «مرّ»، ج۶، ص۲۴۹.
