• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

مر (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف




مَرَّ (به فتح میم و راء) از واژگان قرآن کریم به معنای رفتن و گذشتن است. از مشتقات این کلمه در قرآن مجید مُسْتَمِرّ (به ضم میم و سکون سین) به معنای ثابت و دائمى می‌باشد. مَرارَة ( به فتح میم) به معنى تلخى است‌. مَرَّة (به فتح میم و راء) به معنای دفعه می‌باشد. گویى آن يک مرور از زمان است و مِرَّة (به كسر ميم و فتح راء) به معنای قوّه، نيرو، عقل و حالت مستمرّ می‌باشد.



مَرَّ مرّ و مرور به معنى رفتن و گذشتن است. «مرّ الرّجل‌ مَرّاً و مُرُوراً: جاز و ذهب»


(وَ يَصْنَعُ الْفُلْكَ وَ كُلَّما مَرَّ عَلَيْهِ مَلَأٌ مِنْ قَوْمِهِ سَخِرُوا مِنْهُ‌) «كشتى را می‌ساخت و هر وقت جمعى از قومش بر او می‌گذشتند او را مسخره می‌كردند.»
(فَلَمَّا كَشَفْنا عَنْهُ ضُرَّهُ‌ مَرَّ كَأَنْ لَمْ يَدْعُنا إِلى‌ ضُرٍّ مَسَّهُ‌) ظاهرا «مرّ» در تقدير «مرّ على غيّه» است يعنى «چون گرفتاريش را از بين برديم به گمراهى‌اش ادامه می‌دهد گويا ما را براى گرفتارى خويش نخوانده است.»
ايضا آيه‌ (فَلَمَّا تَغَشَّاها حَمَلَتْ حَمْلًا خَفِيفاً فَمَرَّتْ‌ بِهِ‌) «چون با او مقاربت كرد بار خفيفى برداشت و حمل را ادامه داد.»
(وَ الَّذِينَ لا يَشْهَدُونَ الزُّورَ وَ إِذا مَرُّوا بِاللَّغْوِ مَرُّوا كِراماً) «آنان كه در باطل حاضر نشوند و چون به لغوى گذشتند محترمانه و بى‌آن كه آلوده بشوند می‌گذرند.»

۲.۱ - مُسْتَمِرّ

مُسْتَمِرٌّ (به ضم میم و به صيغه فاعل) به معنای ثابت و دائمى است. «استمرّ الشّى‌ء: دام و ثبت».
(وَ إِنْ يَرَوْا آيَةً يُعْرِضُوا وَ يَقُولُوا سِحْرٌ مُسْتَمِرٌّ) «و اگر معجزه‌اى ديدند گويند سحر دائمى (و سحر بعد از سحر) است.»
بعضى آن را محكم و قوى گفته‌اند.

۲.۲ - مَرَارَة

مَرَارَة (به فتح میم) به معنى تلخى است‌.
(بَلِ السَّاعَةُ مَوْعِدُهُمْ وَ السَّاعَةُ أَدْهى‌ وَ أَمَرُّ) «بلكه قیامت وعده آنهاست و قيامت بلاى بزرگ‌تر و تلخ‌تر است.»

۲.۳ - مَرَّة

مَرَّة (به فتح میم و راء) دفعه. گویى آن يک مرور از زمان است.
(كَما خَلَقْناكُمْ أَوَّلَ‌ مَرَّةٍ) (همان‌گونه كه اوّلين بار شما را آفريديم.)
(الطَّلاقُ‌ مَرَّتانِ‌) (طلاق، طلاقى كه رجوع و بازگشت دارد، دو مرتبه است.)
(ثَلاثَ‌ مَرَّاتٍ‌) (سه وقت)

۲.۴ - مِرَّة

مِرَّة (به كسر ميم وفتح راء) به معنای قوّه، نيرو، عقل و حالت مستمرّ است‌.
(عَلَّمَهُ شَدِيدُ الْقُوى‌- ذُو مِرَّةٍ فَاسْتَوى‌) شايد مراد از مرّة نيرو يا بصيرت و عقل باشد يعنى: «او را فرشته پر قوت تعليم داده كه صاحب بصيرت است كه به پا خواست و نمايان شد.»


۱. قرشی بنایی، علی اکبر، قاموس قرآن، ج۶، ص۲۴۹.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، مفردات، دار القلم، ج۱، ص۷۶۳.    
۳. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۳، ص۴۸۰.    
۴. هود/سوره۱۱، آیه۳۸.    
۵. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۰، ص۲۲۴.    
۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۰، ص۳۳۷.    
۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۲۷۱.    
۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۲، ص۵۳.    
۹. یونس/سوره۱۰، آیه۱۲.    
۱۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۰، ص۲۳.    
۱۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۰، ص۲۵.    
۱۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۱۶۳.    
۱۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۱، ص۲۶۶.    
۱۴. اعراف/سوره۷، آیه۱۸۹.    
۱۵. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۸، ص۳۷۴.    
۱۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۸، ص۴۸۷.    
۱۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۴، ص۴۰۸.    
۱۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۰، ص۱۳۴.    
۱۹. فرقان/سوره۲۵، آیه۷۲.    
۲۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۵، ص۲۴۴.    
۲۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۵، ص۳۳۷.    
۲۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۳۱۵.    
۲۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۷، ص۲۲۹.    
۲۴. قمر/سوره۵۴، آیه۲.    
۲۵. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۵۶.    
۲۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۹، ص۹۰.    
۲۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۳۱۱.    
۲۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی،ج۲۴، ص۱۵.    
۲۹. قمر/سوره۵۴، آیه۴۶.    
۳۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۸۴.    
۳۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۹، ص۱۳۹.    
۳۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۳۲۳.    
۳۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی،، ج۲۴، ص۴۹.    
۳۴. انعام/سوره۶، آیه۹۴.    
۳۵. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۱۳۹.    
۳۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۷، ص۲۸۵.    
۳۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۷، ص۳۹۷.    
۳۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۴، ص۱۱۵.    
۳۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۸، ص۱۹۲.    
۴۰. بقره/سوره۲، آیه۲۲۹.    
۴۱. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۳۶.    
۴۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۲، ص۲۳۳.    
۴۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۲، ص۳۶۸.    
۴۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۲، ص۱۰۵.    
۴۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۳، ص۱۱.    
۴۶. نور/سوره۲۴، آیه۵۸.    
۴۷. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۳۵۷.    
۴۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۵، ص۱۶۳.    
۴۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۵، ص۲۲۷.    
۵۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۲۶۹.    
۵۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی،ج۱۷، ص۱۶۷.    
۵۲. نجم/سوره۵۳، آیه۶.    
۵۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۲۷.    
۵۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۹، ص۴۳.    
۵۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۲۸۸.    
۵۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی،ج۲۳، ص۳۸۰.    



قرشی بنایی، علی اکبر، قاموس قرآن، بر گرفته از مقاله «مرّ»، ج۶، ص۲۴۹.    






جعبه ابزار