• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

مرجح جهتی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


عامل روشن کننده جهت صدور حدیث را مرجح جهتی گویند.


مرجح جهتی، از اقسام مرجح داخلی و مقابل مرجح صدوری و مرجح مضمونی بوده و عبارت است از اموری که علل و انگیزه‌های صدور حدیث را روشن می‌سازد و به اصل صدور حدیث کار ندارد؛

به بیان دیگر، عواملی است که جهت صدور یک حدیث را تقویت کرده و آن را به حق نزدیک تر و از باطل دورتر می‌گرداند، مانند حدیثی که صدور آن برای ما مسلّم است ولی دو احتمال در آن وجود دارد:
۱. در مقام بیان حکم واقعی است؛
۲. در مقام بیان واقع نیست، بلکه از روی مصلحت و تقیه، صادر شده است؛ در چنین موردی، وجود مرجحات جهتیه، وضعیت را روشن می‌سازد، مثل: موافق یا مخالف بودن یک حدیث با عامه؛ یعنی در مقام تعارض دو حدیث، آن خبری که مخالف با عامه باشد راجح است، چون در حدیث موافق با عامه دو احتمال یاد شده وجود دارد، اما در حدیث مخالف عامه، احتمال دوم که از روی تقیه صادر شده باشد وجود ندارد.

مرجح جهتی تنها در احادیث ائمه معصومین علیهم‌السّلام به کار می‌رود، زیرا آنان در تقیه به سر می‌بردند، ولی نسبت به احادیث نبوی صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم این رجحان وجود ندارد، زیرا برای آن حضرت احتمال تقیه نبوده است.

مرجح جهتی تنها به اخبار آحاد اختصاص ندارد بلکه در اخبار متواتر هم متصور است.
[۱] مظفر، محمد رضا، اصول الفقه، ج۲، ص۲۲۹.    
[۲] سبزواری، عبدالاعلی، تهذیب الاصول، ج۱، ص۱۷۸.
[۳] مکارم شیرازی، ناصر، انوار الاصول، ج۳، ص۵۷۴.    
[۴] جزایری، محمدجعفر، منتهی الدرایة فی توضیح الکفایة، ج۸، ص۲۲۶.
[۵] خمینی، روح الله، الرسائل، جزء ۲، ص۹۱.    
[۶] انصاری، مرتضی بن محمد امین، فرائد الاصول، ج۲، ص۷۸۳.
[۷] آخوند خراسانی، محمد کاظم بن حسین، کفایة الاصول، ص۵۱۸.
[۸] شیرازی، محمد، الوصول الی کفایة الاصول، ج۵، ص۳۶۲.
[۹] محمدی، علی، شرح اصول فقه، ج۳، ص۵۱۲.
[۱۰] محمدی، علی، شرح رسائل، ج۷، ص۲۶۳.
[۱۱] محمدی، علی، شرح رسائل، ج۷، ص۱۶۳.


۱. ↑ مظفر، محمد رضا، اصول الفقه، ج۲، ص۲۲۹.    
۲. ↑ سبزواری، عبدالاعلی، تهذیب الاصول، ج۱، ص۱۷۸.
۳. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، انوار الاصول، ج۳، ص۵۷۴.    
۴. ↑ جزایری، محمدجعفر، منتهی الدرایة فی توضیح الکفایة، ج۸، ص۲۲۶.
۵. ↑ خمینی، روح الله، الرسائل، جزء ۲، ص۹۱.    
۶. ↑ انصاری، مرتضی بن محمد امین، فرائد الاصول، ج۲، ص۷۸۳.
۷. ↑ آخوند خراسانی، محمد کاظم بن حسین، کفایة الاصول، ص۵۱۸.
۸. ↑ شیرازی، محمد، الوصول الی کفایة الاصول، ج۵، ص۳۶۲.
۹. ↑ محمدی، علی، شرح اصول فقه، ج۳، ص۵۱۲.
۱۰. ↑ محمدی، علی، شرح رسائل، ج۷، ص۲۶۳.
۱۱. ↑ محمدی، علی، شرح رسائل، ج۷، ص۱۶۳.


فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، برگرفته از مقاله «مرجح جهتی».



جعبه ابزار