معالم القربة فی أحکام الحسبة (کتاب)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
«معالم القربة فی احکام الحسبة» تالیف ضياء الدين محمد بن محمد بن أحمد بن أبي زيد القرشي معروف به
ابن الإخوة (۷۲۹- ۶۴۸ ق) به
زبان عربی است که توسط محمد محمد محمود شعبان و صدیق احمد عیسی مطیعی تحقیق و تصحیح شده است. این اثر مشتمل بر بیان شرایط، وظایف و امور مختلف پیرامون محتسب است.
کتاب مشتمل بر مقدمه تحقیق، مقدمه تالیف و متن کتاب در هفتاد باب است. هر یک از ابواب نیز مشتمل بر یک یا چند فصل است. در مقدمه تحقیقی کتاب به اهمیت و ارزش منصب
محتسب ، وظایف او و
تاریخ احتساب در زمانهای گوناگون و خصوصا در صدر
اسلام پرداخته شده است. اهمیت
نسخ خطی کتاب، روش و شیوه تحقیق،
امور حسبه در
صدر اسلام ، بیان و شرح
علم احتساب ،
حسبه و ارکان آن، اعمال و صفات محتسب، محتسبون اولیه در بلاد عربی و
مصر از دیگر مطالب ذکر شده در مقدمه است. مولف نیز در مقدمه پیرامون موضوع کتاب و ابواب آن سخن می‌گوید و عناوین ابواب کتاب را ذکر می‌نماید. محتسب به معنای
داروغه و کسی که مسئولیت حفظ نظم
شهر را برعهده دارد می‌گویند. انجام این امر مهم، ابعاد گوناگونی دارد که در این زمینه احکام و مسائل گوناگونی بیان نموده‌اند. به مجموع این امور و احکام پیرامون منصب حسبه، علم احتساب گفته می‌شود. متن کتاب همانگونه که بیان شد پیرامون منصب محتسب در هفتاد باب تالیف و تدوین گردیده است. مؤلف، عنوان هر باب را در ابتدا ذکر می‌نماید، وظایف محتسب را در امور گوناگون بیان می‌کند و سپس در فصول متعدد به شرح و توضیح آن امر می‌پردازد. آن چه مؤلف در ابواب کتاب بیان می‌کند را می‌توان مختصر در این امور دانست:
شرایط حسبه و وظیفه محتسب، حسبه و
آلات قمار ، حسبه و
اهل ذمه ، برخورد حسبه با امور فاسد، حسبه و امور روزمره مردمان، برخورد محتسب با شغلهای مختلف، حسبه و
معاملات ، حسبه و
بازار .
فهارس
آیات ،
اصطلاحات فقهی ،
اعلام ،
اماکن ، بلاد، کتب و محتویات در انتهای اثر آمده است. اختلاف نسخ و توضیح برخی الفاظ و اصطلاحات نیز در پاورقی ذکر شده است.
نرم افزار نور الولایة، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.
