• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

مفهوم اختلاف (خام)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



اختلاف، جدایی و پراکندگی عقیدتی و اجتماعی است.
اختلاف از ریشه «خ‌ل‌ف» بدین معنا است که انسان راهی را در پیش گیرد که غیر از راه دیگری است.
[۱] مفردات، ص‌۲۹۴، «خلف».
خلف، به‌معنای آمد و شد نیز آمده‌است؛
[۲] الصحاح، ج‌۴، ص‌۱۳۵۴، «خلف».
مانند شب و روز که پشت سر هم در رفت و آمد هستند.
واژه اختلاف در قرآن به‌صورت ماضی و مضارع ۳۵ بار و به‌صورت اسم فاعل ۱۰ بار آمده است؛ نظیر بقره/۲۱۳؛ آل‌عمران/۱۹ و ۱۰۵؛ یونس/۱۹؛ و غیر از معنای تفرقه به‌معنای تفاوت تکوینی میان موجودات گوناگون نیز استعمال شده است؛ چنان‌که به تفاوت حیوانات و میوه‌های گوناگون با همین واژه اشاره شده است. هم‌چنین قرآن از تفاوت زبان و رنگ مردم، به اختلاف تعبیر کرده و آن را از نشانه‌های خدا برشمرده است:«و‌مِن ءایتِهِ... واختِلفُ اَلسِنَتِکُم و اَلونِکُم».
[۶] المیزان، ج‌۱۶، ص‌۱۶۷.
[۷] نمونه، ج‌۱۶، ص‌۳۹۴.

افزون بر واژه اختلاف، این مفهوم در قالب الفاظی چون تنازع، و شیع به‌معنای دسته‌های گوناگون، نزغ شیطان، فرق و مشتقّات آن، و شقاق نیز آمده است، و در همه جا از تفرقه و جدایی به‌صورت امری نکوهیده و زیان بخش یاد‌شده است.
با توجّه به آیه «کانَ النّاسُ اُمَّةً وحِدَةً فَبَعَثَ اللّهُ النَّبِیّینَ مُبَشِّرینَ و مُنذِرینَ و اَنزَلَ مَعَهُمُ الکِتبَ بِالحَقِّ لِیَحکُمَ بَینَ النّاسِ فیمَا اختَلَفوا فیهِ»، به نظر می‌رسد تفرقه و اختلاف که معلول زندگی اجتماعی بشر است، ریشه تاریخی داشته و از دوران نخستین به‌صورت دامنه‌داری آغاز شده است. اختلاف و نزاع قابیل با برادرش هابیل و نیز اختلاف عمیق دین‌داران با کافران و مشرکان که در لا‌به‌لای قصّه‌های قرآن آمده، در همین جهت قابل بررسی است؛
[۱۸] التفسیر الکبیر، ج‌۴، ص‌۱۲‌-۱۳.
[۱۹] مجمع‌البیان، ج‌۲، ص‌۵۴۳.
[۲۰] جامع‌البیان، مج‌۲، ج‌۲، ص‌۴۵۵‌-۴۵۸.

چنان‌که به تفصیل اختلاف میان بنی‌اسرائیل در برخورد با رخدادهای گوناگون چون گوساله‌پرستی، کشته شدن بی‌گناهی از یکی از تیره‌های دوازده‌گانه، و ترفند فرعون و استفاده از شکاف اجتماعی برای استثمار بنی‌اسرائیل، و تفرقه بین یهود و نصارا با پیدایش فرقه‌های مذهبی متعدّد میان ایشان گزارش شده است.



اغاثة اللهفان من مصايد الشيطان؛ الامالى، طوسى؛ بحارالانوار؛ بحوث فى الملل والنحل؛ تاريخ جامع اديان؛ التبيان فى تفسيرالقرآن؛ تفسير جوامع الجامع؛ تفسير راهنما؛ تفسير الصافى؛ تفسير صحيح آيات مشكله قرآن؛ تفسير غريب القرآن الكريم؛ التفسير الكبير؛ تفسيرالمنار؛ تفسير منهج الصادقين؛ تفسير نمونه؛ جامع‌البيان عن تأويل آى القرآن؛ الجامع لاحكام القرآن، قرطبى؛ الدرالمنثور فى التفسير بالمأثور؛ السيرة النبويه، ابن‌كثير؛ السيرة النبويه، ابن‌هشام؛ الشفاء؛ الصحاح تاج اللغة و صحاح العربيه؛ صحيح البخارى؛ الصحيح من سيرة النبى الاعظم(صلى الله عليه وآله)؛ طرق حديث الائمه اثنا‌عشر؛ الكافى؛ كتاب سليم‌بن قيس؛ الكشاف؛ كشف‌الاسرار و عدة‌الابرار؛ كشف‌المراد فى شرح تجريد الاعتقاد؛ كنزالعمال فى سنن الاقوال و الافعال؛ مجمع‌البحرين؛ مجمع‌البيان فى تفسير القرآن؛ المستدرك على الصحيحين؛ مسند احمدبن حنبل؛ مفردات الفاظ القرآن؛ مكاتيب الرسول؛ المكاسب؛ الملل والنحل؛ الميزان فى تفسيرالقرآن؛ النص والاجتهاد؛ ينابيع الموده.


۱. مفردات، ص‌۲۹۴، «خلف».
۲. الصحاح، ج‌۴، ص‌۱۳۵۴، «خلف».
۳. نحل/سوره۱۶، آیه۱۳.    
۴. انعام/سوره۶، آیه۱۴۱.    
۵. روم/سوره۳۰، آیه۲۲.    
۶. المیزان، ج‌۱۶، ص‌۱۶۷.
۷. نمونه، ج‌۱۶، ص‌۳۹۴.
۸. آل‌عمران/سوره۳، آیه۱۵۲.    
۹. نساء/سوره۴، آیه۵۹.    
۱۰. انفال/سوره۸، آیه۴۳.    
۱۱. انعام/سوره۶، آیه۶۵.    
۱۲. انعام/سوره۶، آیه۱۵۹.    
۱۳. یوسف/سوره۱۲، آیه۱۰۰.    
۱۴. اسراء/سوره۱۷، آیه۵۳.    
۱۵. آل‌عمران/سوره۳، آیه۱۰۳.    
۱۶. نساء/سوره۴، آیه۳۵.    
۱۷. بقره/سوره۲، آیه۲۱۳.    
۱۸. التفسیر الکبیر، ج‌۴، ص‌۱۲‌-۱۳.
۱۹. مجمع‌البیان، ج‌۲، ص‌۵۴۳.
۲۰. جامع‌البیان، مج‌۲، ج‌۲، ص‌۴۵۵‌-۴۵۸.
۲۱. طه/سوره۲۰، آیه۹۷.    
۲۲. بقره/سوره۲، آیه۷۲.    
۲۳. قصص/سوره۲۸، آیه۴.    
۲۴. آل‌عمران/سوره۳، آیه۱۰۵.    



دائرة‌المعارف قرآن کریم مقاله مفهوم اختلاف    



جعبه ابزار