مهادنه (اصطلاحات نظامی)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مهادنه اصطلاحی در
فقه نظامی است به معنای
آتش‌بس و قراردادن
صلح و ترک کارزار و دست کشیدن از جنگ کافران تا مدّت معلومی است. مهادنه را باید
امام یا کسی که امام او را برای
عقد قرارداد منصوب کرده، امضا کند و قرارداد مهادنه تنها با کسانی که جایز القتل، نه واجب القتل، باشند منعقد می‌گردد. مدت عقد قرارداد بیشتر از چهار ماه تا یک سال محل اختلاف است.
مُهادنه
مصدر باب مفاعله از هَدَنَ یَهْدُنُ از باب فَعَلَ یَفْعُلُ، در لغت به معنای
مصالحه است. هدنه اسم از هَدَنَ و هادَنَ می‌باشد.
در
اصطلاح قراردادن صلح و ترک کارزار و دست کشیدن از جنگ کافران تا مدّت معلومی است (آتش‌بس).
مهادنه را باید امام یا کسی که امام او را برای عقد قرارداد منصوب کرده، امضا کند و قرارداد مهادنه تنها با کسانی که جایز القتل، نه واجب القتل، باشند منعقد می‌گردد.
علّامه در مورد مدت عقد قرارداد می‌گوید: مدت عقد قرار داد مهادنه بستگی به قوّت و ضعف
مسلمانان دارد. اگر
دشمن قوی‌تر از مسلمانان باشد، امام تا هر مدت که صلاح بود، هر چند ده سال باشد،
معاهده می‌بندد و اگر دشمن ضعیف‌تر باشد، مدّت معاهده طبق
آیات دو و پنج
سوره توبه عمل می‌شود:
«فَاذَا انْسَلَخَ الْاشْهُرُ الْحُرُمُ فَاقْتُلُوا الْمُشْرِکینَ حَیْثُ وَجَدْتُمُوهُمْ؛ چون
ماه‌های حرام به سر آمد،
مشرکان را هرجا یافتید، بکشید.»
«فَسیحُوا فی الْارْضِ ارْبَعَةَ اشْهُرٍ؛ مشرکانی که با شما معاهده و
پیمان بستند، در زمین چهار ماه از سال را بگردند.»
بیشتر از چهار ماه تا یک سال محل اختلاف است.
محقق در
شرایع چنین اضافه می‌کند:
هدنه تا چهار ماه صحیح است و مشهور معتقدند که بیش از یک سال صحیح نیست و طبق آیه «وَانْ جَنَحُوا لِلْسِّلْمِ فَاجْنَحْ لَها» با مراعات مصلحت بیش از یک سال نیز صحیح می‌باشد.
معادنه،
موادعه،
مسالحه،
معاهده و هدنه باهم مرادف بوده و همه به یک معنا می‌باشند.
شهید، معاهده را نیز مرادف با الفاظ مذکور دانسته است.
حضرت علی (علیه‌السّلام) در آتش بس
جنگ صفین فرمود:
«... وَلَعَلَّ اللَّه انْ یُصْلِحَ فی هذِهِ الهُدْنَةِ امْرَ هذِهِ الْامَّةِ وَ لاتُؤْخَذَ بِاَکْظامِها فَتَعْجَلَ عَنْ تَبَیُّنِ الْحَقِّ، وَ تَنْقادَ لَاوَّلِ الْغَیِّ...؛ بلکه
خدا در این فرصت آتش‌بس، صلح و آرامش و آنچه شایسته و صلاح
امت بود، فراهم سازد. مهلت دادم تا مجاری تنفس و تفکر ملت بسته نشود و ناگریز نباشند در شناختن
حق شتاب کنند و با عجله گمراهی را بر خود آغاز نمایند و بدان پایبند شوند.»
امام علی (علیه‌السّلام) در مورد آتش‌بسی که در جنگ صفین امضا شد، فرمود:
«لَعَلَّ اللَّه ان یُصْلَحَ فی هذِهِ الهُدنَةِ امْرَ هذِهِ الْاُمَّةِ...؛ شاید خداوند در این فرصت آتش بس، امر این امت را اصلاح کند.»
•
جمعی از نویسنگان، پژوهشکده تخقیقات اسلامی، اصطلاحات نظامی در فقه اسلامی، ص۱۲۱.
