• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

مهیار بن مرزویه دیلمی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





مهیار بن مرزویه دیلمی (۳۶۷ ـ ۴۲۸ هـ.ق) شاعر و ادیب ایرانی که در بغداد یا دیلم متولد شد و در کرخ اقامت داشت.
او ابتدا پیرو آیین زرتشتی بود اما در سال ۳۹۴ (هجری قمری) به دست شریف رضی مسلمان و شیعه شد.
وی به دلیل اشعار تندش علیه صحابه مورد انتقاد رجال اهل سنت قرار گرفت و برخی او را غالی و رافضی دانسته‌اند.
ایشان یکی از سرآمدان شعر و ادب زمان خود بود و اشعارش را در مسجد جامع منصور می‌خواند.
از او دیوان شعری با نام دیوان مهیار به‌جا مانده است.
وی در سال ۴۲۶ یا ۴۲۸ (هجری قمری) درگذشت و در کرخ دفن شد.



ابوالحسن مهیار بن مرزویه دیلمی کسروی فارسی دانشمند ایرانی که در سال ۳۶۷ (هجری قمری) در بغداد یا دیلم متولد شده و ساکن کرخ بوده است.



مهیار ابتدا مجوسی مذهب بود، اما سال ۳۹۴ (هجری قمری) به دست استادش شریف رضی موسوی از برجستگان در ادبیات، دین اسلام را پذیرفت و شیعه شد.


ابن مرزویه از شریف رضی موسوی بهره علمی برده است.



درباره ابوالحسن، رجال‌نویسان اهل سنت او را نویسنده، شاعری معروف، رافضی و غالی معرفی کرده و گفته‌اند: مهیار همراه با اسلام آوردنش از آتشی وارد آتش دیگر شد؛ زیرا صحابه را مورد تعرض و نکوهش قرار داده است.

بعضی او را سرآمد اهل زمانش در علوم دانسته و گفته‌اند روزهای جمعه در مسجد جامع منصور شعر می‌خواند و بیشتر آن اشعار از دیوانش بوده است.


مهیار بن مرزویه اثرش دیوان شعر می‌باشد که به نام دیوان مهیار معروف است.



دیلمی سال وفاتش را با اختلاف ۴۲۶ (هجری قمری) و ۴۲۸ (هجری قمری) ذکر کرده‌اند. محل دفن او نیز در کرخ بوده است.



۱. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۳۲.    
۲. ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، ج۱۵، ص۲۶۰.    
۳. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۲۴۶.    
۴. خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۱۵، ص۳۷۲.    
۵. ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۵، ص۳۵۹.    
۶. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۷، ص۴۷۲.    
۷. ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۲، ص۴۱.    
۸. ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره، ج۵، ص۲۶.    
۹. ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۲۶۰.    
۱۰. ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۱۴۴.    
۱۱. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱، ص۵۳۲.    
۱۲. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۳۲.    
۱۳. ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۵، ص۳۵۹.    
۱۴. ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۲، ص۴۱.    
۱۵. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۳۲.    
۱۶. ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، ج۱۵، ص۲۶۰.    
۱۷. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۳۲.    
۱۸. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۲۴۶.    
۱۹. خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۱۵، ص۳۷۲.    
۲۰. ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۵، ص۳۵۹.    
۲۱. ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۲۶۰.    
۲۲. ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، ج۱۵، ص۲۶۰.    
۲۳. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۳۲.    
۲۴. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۲۴۶.    
۲۵. خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۱۵، ص۳۷۲.    
۲۶. ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۵، ص۳۵۹.    
۲۷. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۷، ص۴۷۲.    
۲۸. ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۹، ص۴۵۶.    
۲۹. ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۲، ص۴۱.    
۳۰. ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۲۶۰.    
۳۱. ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۱۴۴.    
۳۲. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۳۲.    
۳۳. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۲۴۶.    
۳۴. ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۵، ص۳۵۹.    
۳۵. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۷، ص۴۷۲.    
۳۶. ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره، ج۵، ص۲۶.    
۳۷. ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۲۶۰.    
۳۸. ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۱۴۴.    
۳۹. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱، ص۵۳۲.    
۴۰. حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۸۱۶.    
۴۱. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۳۲.    
۴۲. ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۵، ص۳۵۹.    
۴۳. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۳۲.    
۴۴. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۲۴۶.    
۴۵. خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۱۵، ص۳۷۲.    
۴۶. ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۵، ص۳۵۹.    
۴۷. ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۹، ص۴۵۶.    
۴۸. اابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره، ج۵، ص۲۶.    
۴۹. ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۲۶۰.    
۵۰. ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۱۴۴.    
۵۱. ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، ج۱۵، ص۲۶۰.    
۵۲. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۲۴۶.    
۵۳. ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۲، ص۴۱.    
۵۴. ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۲۶۰.    
۵۵. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۲۴۶.    
۵۶. ابن جوزی، عبدالرحمن بن علی، المنتظم فی تاریخ الامم و الملوک، ج۱۵، ص۲۶۰.    
۵۷. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۷، ص۴۷۲.    
۵۸. ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۲، ص۴۱.    
۵۹. ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره، ج۵، ص۲۶.    
۶۰. ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۲، ص۴۱.    
۶۱. ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۱۴۴.    
۶۲. خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۱۵، ص۳۷۲.    
۶۳. ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۵، ص۳۶۰.    
۶۴. خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۱۵، ص۳۷۲.    
۶۵. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۷، ص۴۷۲.    
۶۶. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۳۲.    
۶۷. حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۸۱۶.    
۶۸. ذهبی، محمد بن احمد، تاریخ الاسلام، ج۲۹، ص۲۴۶.    
۶۹. ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۵، ص۳۶۰.    
۷۰. ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۲۶۰.    
۷۱. ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۱۴۴.    
۷۲. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱، ص۵۳۲.    
۷۳. ابن خلکان، احمد بن محمد، وفیات الاعیان، ج۵، ص۳۶۳.    
۷۴. حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۸۱۶.    
۷۵. کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج۱۳، ص۳۲.    
۷۶. خطیب بغدادی، احمد بن علی، تاریخ بغداد، ج۱۵، ص۳۷۲.    
۷۷. ذهبی، محمد بن احمد، سیر اعلام النبلاء، ج۱۷، ص۴۷۲.    
۷۸. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱، ص۵۳۲.    
۷۹. ابن اثیر، علی بن محمد، الکامل فی التاریخ، ج۹، ص۴۵۶.    
۸۰. امین، سید محسن، اعیان الشیعه، ج۱۰، ص۱۷۰.    
۸۱. ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدایة و النهایه، ج۱۲، ص۴۱.    
۸۲. ابن تغری بردی، یوسف، النجوم الزاهره، ج۵، ص۲۶.    
۸۳. ذهبی، محمد بن احمد، العبر فی خبر من غبر، ج۲، ص۲۶۰.    
۸۴. ابن عماد حنبلی، عبدالحی، شذرات الذهب، ج۵، ص۱۴۴.    
۸۵. دهخدا، علی‌اکبر، لغت نامه دهخدا، ج۱۳،ص۱۹۳۷۱.
۸۶. حاجی خلیفه، مصطفی بن عبدالله، کشف الظنون، ج۱، ص۸۱۶.    
۸۷. بروکلمان، کارل، تاریخ الادب العربی، ج۳، ص۴۰۵.
۸۸. آقابزرگ تهرانی، محمدمحسن، الذریعه، ج۱، ص۵۳۲.    



• پژوهشگاه فرهنگ و معارف اسلامی، دائرة المعارف مؤلفان اسلامی، برگرفته از مقاله «مهیار بن مرزویه دیلمی»، ج۳، ص۳۹۴.






جعبه ابزار