• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

موجب علت

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



موجب علت به پذیرش علت قیاس مستدل بدون قبول حکم استنتاجی گفته می شود و از مبطلات علت قیاس می باشد.



موجب علت، عبارت است از پذیرش استدلال مستدل از ناحیه معترض، به گونه‌ای که اختلاف آن دو در حکم برطرف نمی‌گردد؛ به این بیان که معترض به او می‌گوید: استدلال را قبول دارم، اما این تمام مطلب نیست، بلکه علت‌های دیگری در مسئله وجود دارد که اگر به آنها توجه شود، مشخص می‌گردد که لازمه این استدلال، چنین حکمی نیست.

۱.۱ - بیان دیگر

به بیان دیگر، معترض، مقتضای دلیل مستدل را می‌پذیرد، اما به او اعلام می‌کند که حکم مورد اختلاف، لازمه چنین دلیلی نیست.

۱.۲ - مثال

« شافعی » معتقد است قتل با آلت مثقّل (وسیله سنگین) مانند قتل با آلت محدّد (وسیله تیز و برنده) است، از این رو حکم وجوب قصاص بر آن نیز بار می‌شود، زیرا هر دو، وسیله قتل می‌باشد و اختلاف در وسیله قتل موجب اختلاف حکم نمی‌شود.
« حنفی » در اعتراض به او می‌گوید: قبول است که اختلاف در وسیله قتل، موجب اختلاف در حکم نمی‌شود، اما عدم اختلاف از این جهت، دلیل بر عدم اختلاف آن دو در جهات دیگر نیست.
[۱] زهیرالمالکی، محمد ابوالنور، اصول الفقه، ج۴، ص۱۴۲.
[۲] ابو الحسین بصری، محمد بن علی، المعتمد فی اصول الفقه، ج۲، ص۲۸۱.
[۳] سبکی، علی بن عبد الکافی، الابهاج فی شرح المنهاج، ج۳، ص۱۳۱.
[۴] عبدالبر، محمد زکی، تقنین اصول الفقه، ص۸۲.
[۶] فخر رازی، محمد بن عمر، المحصول فی علم اصول الفقه، ج۵، ص (۲۷۰-۲۶۹).



۱. زهیرالمالکی، محمد ابوالنور، اصول الفقه، ج۴، ص۱۴۲.
۲. ابو الحسین بصری، محمد بن علی، المعتمد فی اصول الفقه، ج۲، ص۲۸۱.
۳. سبکی، علی بن عبد الکافی، الابهاج فی شرح المنهاج، ج۳، ص۱۳۱.
۴. عبدالبر، محمد زکی، تقنین اصول الفقه، ص۸۲.
۵. آمدی، علی بن محمد، الاحکام فی اصول الاحکام، ج۲، ص۳۵۵.    
۶. فخر رازی، محمد بن عمر، المحصول فی علم اصول الفقه، ج۵، ص (۲۷۰-۲۶۹).



فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، برگرفته از مقاله «موجب علت».



جعبه ابزار