مِدْراراً (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مِدْراراً:(السَّمآءَ عَلَيْهِمْ مِّدْراراً) «مِدْراراً» در اصل از مادّه «
درّ» به معناى ريزش شير است،
سپس به مايعاتى همانند باران، كه ريزش دارد گفته شده است؛ و
«مدرار» صيغه مبالغه است و جمله
(أَرْسَلْنَا السَّمَاءَ) در حقيقت، براى بيان مبالغه بيشتر مى‌باشد.
جالب اين كه در
سوره هود نمى‌گويد باران را از
آسمان بر شما فرو مى‌ريزد، بلكه مى‌گويد: آسمان را بر شما فرو مى‌ريزد، يعنى آن قدر باران مى‌بارد كه گويى همه آسمان در حال ريزش است، و با توجّه به اين كه
«مِدْراراً» صيغه مبالغه است، نهايت تأكيد از اين جمله استفاده مى‌شود.
ترجمه و تفاسیر آیات مرتبط با مِدْراراً:
(أَلَمْ يَرَوْاْ كَمْ أَهْلَكْنَا مِن قَبْلِهِم مِّن قَرْنٍ مَّكَّنَّاهُمْ فِي الأَرْضِ مَا لَمْ نُمَكِّن لَّكُمْ وَ أَرْسَلْنَا السَّمَاء عَلَيْهِم مِّدْرَارًا وَ جَعَلْنَا الأَنْهَارَ تَجْرِي مِن تَحْتِهِمْ فَأَهْلَكْنَاهُم بِذُنُوبِهِمْ وَ أَنْشَأْنَا مِن بَعْدِهِمْ قَرْنًا آخَرِينَ) (آيا نديدند چه بسيار از اقوام بى ايمان پيشين را هلاک كرديم؟! اقوامى كه از شما نيرومندتر بودند؛ و امكاناتى به آنها داده بوديم كه به شما نداديم؛ بارانهاى پى درپى براى آنها فرستاديم؛ و از ميان زمين‌هاى آنها، نهرها جارى ساختيم؛ اما هنگامى كه سركشى و طغيان كردند، آنان را به سبب گناهانشان نابود كرديم؛ و اقوام ديگرى بعد از آنان پديد آورديم.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه مدرار در اصل در (بفتح دال) و دره (به كسر) بوده كه به معناى شير است و آن را استعاره مى‌آورند براى باران، نظير استعاراتى كه در اسماء شتران و اوصاف آنها به كار مى‌برند، و گفته مى‌شود للَّه دره، و در درک بسيار باد خير تو ، و از همين باب است استعاره‌اى كه براى بازار مى‌آورند.
(دیدگاه
شیخ طبرسی در
مجمع البیان:
)
(وَ يَا قَوْمِ اسْتَغْفِرُواْ رَبَّكُمْ ثُمَّ تُوبُواْ إِلَيْهِ يُرْسِلِ السَّمَاء عَلَيْكُم مِّدْرَارًا وَ يَزِدْكُمْ قُوَّةً إِلَى قُوَّتِكُمْ وَ لاَ تَتَوَلَّوْاْ مُجْرِمِينَ) (و اى قوم من! از
پروردگارتان طلب آمرزش كنيد، سپس به‌سوى او باز گرديد، تا باران را پى در پى بر شما بفرستد؛ و نيرويى بر نيرويتان بيفزايد. و گنهكارانه، روى از حق برنتابيد.»)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: موقعيت جزاء فعل شرط سابق را دارد چون جمله سابق كه مى‌فرمايد: استغفروا ... هر چند به صورت امر است و ليكن در معناى جمله شرطيه است و مى‌خواهد بفرمايد: ان تستغفروا ... يعنى اگر از خداى تعالى طلب مغفرت كنيد و به سوى او برگرديد او از آسمان براى شما رحمت فراوان مى‌فرستد. و مراد از كلمه سماء ابر آسمان است نه خود آن، و اگر ابر را آسمان خوانده از اين بابت است كه كلمه سماء به معناى هر چيزى است كه بالاى سر ما قرار گرفته و بر ما سايه افكنده باشد. بعضى هم گفته‌اند: تقدير آيه: مطر السماء است و يا مراد از كلمه سماء ، مطر (باران) است و اين تعبير در استعمال شايع است. كلمه مدرارا مبالغه از مصدر در- ريزش است و مورد استعمال اصلى در خصوص شير پستان بود بعدها در مورد باران نيز به عنوان استعاره استعمال شده، چون هر دو، يعنى هم شير و هم باران نفع و فايده دارد پس ارسال سماء مدرارا به معناى فرستادن ابرى است كه چون پستان حيوانات، بارانهاى پى در پى و مفيد ببارد بارانى كه زمين به وسيله آن زنده شود و زراعت‌ها و گياهان برويند و باغ‌ها، بستان‌ها سبز و خرم گردند.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
(يُرْسِلِ السَّماءَ عَلَيْكُمْ مِدْراراً) (تا بارانهاى پربركت آسمان را پى در پى بر شما فرو فرستد.)
علامه طباطبایی در تفسیر المیزان می‌فرماید: كلمه يرسل به خاطر اينكه جواب امر استغفار كنيد است، به جزم خوانده مى‌شود، و مراد از كلمه سماء ابر آسمان است، و كلمه مدرارا به معناى كثير الدرور است يعنى بسيار ريزنده. و معناى آيه اين است كه: اگر از خدا طلب مغفرت كنيد، ابر بسيار ريزنده و بارنده را به سويتان مى‌فرستد.
(دیدگاه شیخ طبرسی در مجمع البیان:
)
•
مکارم شیرازی، ناصر، لغات در تفسیر نمونه، بر گرفته از مقاله «مِدْراراً»، ص۵۱۴.
