• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

میل (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف




مَيْل (به فتح میم و سکون یاء) از واژگان نهج البلاغه به معنای عدول از وسط به يك طرف است. از مشتقات این ماده اِسْتِمالت (به کسر الف و سکون سین) به معنى ميل و طلب عطا و مَیّال (به فتح میم و تشدید یاء) به معنای بسيار ستمگر می‌باشد.



مَیْل به معنای عدول از وسط به يك طرف، در جور و ستم نيز به كار می‌رود.


در مطلق مَيْل مواردى از آن در نهج البلاغه آمده است، چنان‌كه امام (صلوات‌الله‌علیه) فرموده است: «افْتَرَقُوا بَعْدَ أُلْفَتِهِمْ وَتَشَتَّتُوا عَنْ أَصْلِهِمْ، فَمِنْهُمْ آخِذٌ بِغُصْن أَيْنَما مَالَ مَالَ، مَعَهُ» (پس از همبستگى و اتّحاد پراكنده شدند و از اصل خويش تشتّت يافتند؛ گروهى دست به شاخه‌اى زده‌اند ... و به هر كجا آن شاخه متمايل شد، همراهش رفتند.) (شرح‌های خطبه: )
ابن‌میثم مى‌گويد: اين سخن اشاره به اصحاب آن حضرت است كه به صورت خوارج و غير آن درآمدند، منظور از «غصن» وصى آن حضرت مى‌باشد يعنى بعد از اجتماع‌شان متفرّق شدند و از امام‌شان پراكنده گشتند، گروهى از آنها با وصّى من خواهند بود، او به هر طرف ميل كند با او ميل خواهند كرد.
امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره خلافت خود فرموده‌اند: «قَصَغی رَجُلُ مِنْهُمْ لِضِغْنِه وَمَالَ الاْخَرُ لِصِهْرهِ مَعَ هَن وَهَن.» يعنى: در شوراى شش نفرى، « مردى از من كنار كشيد، از من ميل كرد به دیگری و منحرف شد با فلان و فلان.» (شرح‌های خطبه: )
امام (صلوات‌الله‌علیه) در مقام ملامت ياران فرموده است: «وَمَاأَنْتُمْ بِرُكْن يُمَالُ بِكُمْ، وَلاَ زَوَافِرُ، عِزٍّ يُفْتَقَرُ إِلَيْكُمْ.» «شما ستون قابل اعتمادى نيستند كه با شما به طرف دشمن رفته شود، و بناهاى عزتى نيستيد كه مورد احتياج واقع شويد.» (شرح‌های خطبه: )

۲.۱ - اِسْتِمالت

اِسْتِمالت به معنى ميل و طلب عطا است.
«وَلاَ يَسْتَمِيلُهُ إِغْرَاءٌ» «قاضى‌ای كه تشويق ديگران او را منحرف نكند.» (شرح‌های نامه: )

۲.۲ - مَیّال

«مَيّال» به معنای بسيار ستمگر كه در «ذيل» گذشت.
در اشاره به آمدن حجّاج بن یوسف فرموده: «أَمَا وَاللهِ، لَيُسَلَّطَنَّ عَلَيْكُمْ غُلاَمُ ثَقِيف الذَّيَّالُ الْمَيَّالُ» (به خدا سوگند پسركى از طايفه «بنی ثقیف» كه هوس‌باز و متكبّر است، بر شما مسلّط مى‌شود.) (شرح‌های خطبه: )


۱. قرشی بنایی، سید علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۱۰۰۳-۱۰۰۴.    
۲. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۵، ص۴۷۶.    
۳. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه ت الحسون، ص۳۷۲، خطبه ۱۶۶.    
۴. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۲، ص۹۵، خطبه ۱۶۱.    
۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۲۴۱-۲۴۰، خطبه ۱۶۶.    
۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۶۹، خطبه ۱۶۶.    
۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۵۷۴.    
۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۵۷۵.    
۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۶، ص۴۱۴.    
۱۰. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۱۰، ص۷۷.    
۱۱. ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۹، ص۲۸۴.    
۱۲. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۵۷۵.    
۱۳. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه ت الحسون، ص۴۳-۴۴، خطبه ۳.    
۱۴. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۱، ص۳۰، خطبه ۳.    
۱۵. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۹، خطبه ۳.    
۱۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۹، خطبه ۳.    
۱۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۵۰۴.    
۱۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۵۲۱.    
۱۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱، ص۳۶۱.    
۲۰. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۷۴.    
۲۱. ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱، ص۱۸۹.    
۲۲. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه ت الحسون، ص۹۴، خطبه ۳۴.    
۲۳. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۳، ص۷۸، خطبه ۳۴.    
۲۴. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۷۸، خطبه ۳۴.    
۲۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۹۳، خطبه ۳۴.    
۲۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۱۶۵-۱۶۴.    
۲۷. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۱۷۰.    
۲۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۲، ص۳۲۳.    
۲۹. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۸۳.    
۳۰. ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۱۹۰.    
۳۱. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه ت الحسون، ص۷۱۰، نامه ۵۳.    
۳۲. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ص۱۰۵، نامه ۵۳.    
۳۳. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۳۵، نامه ۵۲.    
۳۴. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۶۷۹، نامه ۵۳.    
۳۵. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۲۵۹.    
۳۶. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۲۷۲.    
۳۷. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱۰، ص۴۹۲.    
۳۸. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۲۰، ص۲۳۵.    
۳۹. ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۱۷، ص۶۸.    
۴۰. السید الشریف الرضی، نهج البلاغه ت الحسون، ص۲۷۰، خطبه ۱۱۵.    
۴۱. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ص۲۲۹، خطبه ۱۱۴.    
۴۲. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۷۴، خطبه ۱۱۶.    
۴۳. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۵۷، خطبه ۱۱۶.    
۴۴. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۱۹۰.    
۴۵. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۱۹۱.    
۴۶. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۵، ص۱۵۹.    
۴۷. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعه فی شرح نهج البلاغه، ج۸، ص۹۴.    
۴۸. ابن ابی‌الحدید، شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۲۷۸.    



قرشی بنایی، سید علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «میل»، ج۲، ص۱۰۰۴-۱۰۰۳.    






جعبه ابزار