نارضایتی حضرت فاطمه از ابوبکر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
کلیدواژه: حضرت فاطمه،
ابوبکر.
پرسش: آیا حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) در روزهای پایانی عمر خود از ابوبکر راضی شدند؟!
پاسخ اجمالی: گزارشی در برخی منابع
اهل سنت نقل شده مبنی بر اینکه، ابوبکر در روزهای پایانی عمر حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) نزد ایشان آمده و صحبت هایی را به حضرت عرضه کرد تا رضایت حضرت فاطمه را جلب کند و در نهایت حضرت نیز رضایتش را اعلام کرد. این نقل از نظر سندی ضعیف می باشد و نیز، نقل‌ها و شواهدی در منابع تاریخی و حدیثی وجود دارد که دلالت بر عدم رضایت حضرت فاطمه (سلام‌الله‌علیها) از ابوبکر می‌کند.
گزارشی در برخی منابع اهل سنت وجود دارد مبنی بر اینکه، ابوبکر در روزهای پایانی عمر کوتاه حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) نزد ایشان آمده و چنین گفت: «به خدا قسم! خانه و زندگی و مال و ثروتم و خویشانم را ترک نکردم، مگر برای به دست آوردن رضایت و خوشنودی خدا و رسول و شما
اهل بیت پیامبر! سپس تلاش کرد تا رضایت فاطمه را جلب کند و در نهایت او نیز رضایتش را اعلام کرد.»
صرف نظر از اینکه این نقل از ضعف سند برخوردار است؛ چون
مرسل می‌باشد، (این قضیه را بیهقی با چندین واسطه از شَعبی نقل کرده ولی سخن از کسی که
شعبی از او روایت کرده به میان نیامده لذا این حدیث مرسل است.) توانایی مقابله با نقل‌ها و شواهدی که دال بر عدم رضایت حضرت فاطمه (سلام‌الله‌علیها) از ابوبکر می‌باشد را ندارد.
ادله و شواهد متعددی وجود دارد که نشان می‌دهد حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) هنگام ترک دنیا از ابوبکر ناراضی بودند. در اینجا به بررسی برخی از آنها می‌پردازیم.
روایتی که
بخاری در
صحیح خود نقل کرده و همه راویان آن
ثقه هستند. در این کتاب چنین آمده: «ابوبکر به حضرت فاطمه گفت:
پیامبر خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرمود: ما از خود ارث باقی نمی‌گذاریم و هرچه که از اموال ما باقی می‌ماند،
صدقه است. حضرت فاطمه دختر پیامبر خشمگین شد و با ابوبکر قهر کرد تا اینکه از دنیا رفت.»
باز بخاری در جایی دیگر از همین کتاب و با سندی دیگر که روایان آن نیز ثقه هستند، سخن از قهر حضرت زهرا با ابوبکر به میان می‌آورد و می‌گوید: «فاطمه هرگز با او سخن نگفت تا اینکه از دنیا رفت.»
ابن قتیبه نیز در کتاب خود از روزهای پایانی عمر حضرت زهرا چنین روایت می‌کند: ابوبکر و عمر با وساطت حضرت علی (علیه‌السّلام) اجازه ملاقات با فاطمه (سلام‌الله‌علیها) را پیدا کردند. حضرت پس از اقرار گرفتن به اینکه پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرموده هرکس فاطمه را خشمگین سازد، خدا را غضبناک ساخته، خطاب به آن دو نفر فرمود: «من خدا و فرشتگانش را شاهد می‌گیرم که شما دو نفر مرا خشمگین ساختید و هرگز مرا خوشنود نساختید. اگر با پدرم ملاقات کردم نزد او از شما شکایت خواهم کرد.» در این حال ابوبکر به شدت به گریه افتاد به‌طوری که نزدیک بود قالب تهی کند. ولی حضرت فاطمه این‌طور می‌فرمود: «در همه نمازهایم تو را نفرین خواهم کرد.»
دفن شبانه حضرت زهرا خود شاهدی دیگر بر ادامه نارضایتی ایشان است.
بخاری می‌گوید: هنگامی که فاطمه (سلام‌الله‌علیها) از دنیا رفت، همسرش
علی (علیه‌السّلام) او را دفن کرد و به ابوبکر اطلاع نداد و خودش بر او
نماز خواند.
همچنین در ادامه آورده که بعد از حضرت فاطمه، افراد جامعه (که گرایش به حکومت داشتند) اندک احترامی که به امام علی (علیه‌السّلام) می‌گذاشتند را نیز ترک کردند. وقتی چنین اوضاعی پیش آمد، حضرت علی (علیه‌السّلام) نزد ابوبکر رفت و با او بیعت کرد.
از جهتی دیگر در منابع اهل سنت آمده است که ابوبکر اواخر عمر خود می‌گفت: «ای کاش! متعرض خانه فاطمه نمی‌شدم.»
این سخن ابوبکر، بیانگر نگرانی او از نارضایتی حضرت فاطمه (سلام‌الله‌علیها) نسبت به رفتارهایش می‌باشد.
خلاصه اینکه؛ ضعف سند نقل شعبی در مقابل ادله و قرائن متعددی که نشان می‌دهد حضرت زهرا (سلام‌الله‌علیها) هنگام ترک دنیا از ابوبکر ناراضی بود، مانع پذیرش این گزارش می‌شود. بر فرض اینکه نقل شعبی را هم بپذیریم، تقدم زمانی آن بر روایات معارض آن را از اعتبار ساقط می‌کند؛ چرا که شواهد نشان می‌دهد ایشان تا لحظه فرا رسیدن
مرگ، بر آنان غضبناک بود ولی نقل شعبی فقط به برهه خاصی از زمان حیات ایشان مربوط می‌شود و اشاره‌ای به استمرار رضایت ایشان تا انتهای حیات آن حضرت ندارد.
سایت اسلام کوئست، برگرفته از مقاله "نارضایتی حضرت فاطمه(س) از شیخین"، تاریخ بازیابی۱۳۹۹/۱۰/۱۱.
