نسبت اضافی خام
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
نسبت إضافى به نسبت موجود در جملات ناقص اضافى اطلاق می‌شود.
نسبت اضافى، از اقسام نسبت ناقص و مقابل نسبت وصفى بوده، و در جملات ناقص اضافى وجود دارد، مانند: «ضربُ زيد» كه گوياى رابطه ميان مضاف(ضرب) و مضاف اليه(زيد) است.
اين گونه نسبت از اقسام نسبت‌هاى تحليلى موجود در ذهن شمرده مى‌شود؛ به اين بيان كه نسبت خارجى به كمك مفهوم واحد مركبى به ذهن مى‌آيد، زيرا نسبت ناقص در حكم مفرد(مقابل جمله) است، اما در ذهن با تحليل اين مفهوم واحد، به دو مفهوم «ضرب» و «زيد» رابطه‌اى ميان آن‌ها بر قرارمى‌شود كه چون افاده‌اش تام نيست به صورت نسبت ناقص جلوه مى‌نمايد.
مرحوم «محقق خويى» معتقد است هيئت جمله ناقص مثل: «ضرب زيد» براى تحصيص وضع شده است؛ يعنى دايره صدق اسم مضاف را تنگ مى‌كند؛ براى مثال، مفهوم «آب» شامل هر آبى مى‌شود: آب دريا، آب نهر، آب كوزه و غيره، اما وقتى گفته مى‌شود «آب كوزه»، مفهوم آن ضيق شده و خصوص آب موجود در كوزه حصه‌اى خاص را در بر مى‌گيرد. مشهور اصولى‌ها معتقدند جمله ناقص براى نسبت ناقص وضع شده است، مانند: نسبت موجود در «ضرب زيد».(۱)
(۱) صدر، محمد باقر، بحوث فى علم الاصول، ج۱، ص۲۶۴؛ صدر، محمد باقر، بحوث فى علم الاصول، ج۱، ص۲۷۷_۲۷۶.
